Film: The Mill and the Cross - 2011

Dit is de wonderlijkste film die ik ooit gezien heb. Eigenlijk wilden GJ en ik een andere film gaan kijken. Toen dat niet lukte, besloten we deze film te nemen, en belandden we in een waar visueel experiment. Ik vind de film fascinerend, een kijkfestijn. Maar wees gewaarschuwd: het verhaal zit 'm in de beelden, en niet in wat er gezegd wordt. Er wordt nauwelijks gesproken in deze film, en niet iedereen vindt dat prettig.
De film roept herinneringen in me op aan Stalker van Andrej Tarkovsky: langzame shots, prachtige close-ups, een slow motion film, om slechts enkele dingen te noemen over die briljante film.

Rutger Hauer als schilder Pieter Bruegel

In The Mill and the Cross wordt het bekende schilderij De Kruisdraging van Pieter Bruegel de Oude tot leven gewekt door de Poolse cineast Lech Majewski.
Het is een volgepakt schilderij. Pieter Bruegel was geïnspireerd door Jeroen Bosch. Vaak koos hij  het boerenleven op het platteland van Brabant en Vlaanderen als inspiratiebron. Op het schilderij zien we dat allemaal terug. Een markant onderdeel is de puntige rots met bovenop een molen. De kruisdragende Jezus wordt omringd door de menigte, die haast in feeststemming lijkt te zijn vanwege het wachtende vermaak: in de Middeleeuwen waren executies publieke evenementen.

De film lijkt een dromerige meditatie van de cineast over het schilderij. Daarbij gebruikt hij ingenieuze 2D en 3D hulpmiddelen en creëert er wonderbaarlijke effecten mee: de achtergrond van het beeld is schilderij, op de voorgrond staan acteurs. In de verte bewegen geschilderde ruiters te paard, dichtbij is er een straatbeeld met spelende kinderen. Het schilderij gaat daardoor  leven, en de werkelijkheid wordt schilderij, wat een vondst.

Naast de meditatieve flow van de film valt er ook veel te genieten van de prachtige beelden van het alledaagse leven. Er is alle moeite gedaan om het tijdsbeeld van toen in alle details tot leven te wekken, en wat mij betreft is dat zeer geslaagd. Het leven in de huizen, slapen en ontwaken, eten, werken, kinderen, de repressie van Spaanse soldaten die moordend en plunderend rondtrekken, het blijft boeien. En het blijft "schilderachtig", alsof delen van he schilderij weer tot leven komen, maar toch ook schilderij blijven. De wijze van filmen draagt daar aan bij: rustige "waarnemende" shots, en weinig of geen dialoog.

"Kruisdraging" van Pieter Bruegel de Oude (1564)

Twee verhaalijnen worden wel "verwoord":
Pieter Bruegel vertelt over het hoe en waarom van zijn schilderij, en Maria vertelt over haar zoon die gekruisigd wordt. Beide verhaallijnen vind ik niet zo interessant.
Wat me wel boeit is de molen op de rots. In de film zegt Bruegel dat de molenaar als God is: vanaf grote hoogte kijkt hij neer op het gedoe beneden. Al aan het begin van de film zien we het molenaarsechtpaar ontwaken en hun ochtendritueel uitvoeren. Hij gaat eten, zij begint te rommelen met potten en emmers. Ze bevinden zich in een gigantische grot, en slapen naast het mechaniek van de molen: immense tandwielen en assen. De molenaar zet het in werking, een imposant gebeuren. Hij stuurt de knecht naar boven en die beklimt een immense trap in het gewelf. Boven en buiten gekomen staat hij op de omloop van de molen. Later zal de molenaar, steeds in een wit  engelachtig gewaad, regelmatig de mensenmassa observeren. Er zijn prachtige beelden van de rots en de molen, zowel van onder- als van bovenaf. Het blijft fascineren: wat betekent die molen voor het mensengewriemel beneden ?

Goede Week

Zo noemen veel christenen de komende week. Stille week hoor je ook, en in het Engels is het Holy Week. Een week zo volgepakt met gebeurtenissen dat het je duizelt. Geen happening of ramp, geen Facebook project X bijeenkomst. Het is zelfs al een tijd geleden: zo'n 2000 jaar. Het was wel in het toen ook al turbulente Midden-Oosten.
Morgen beginnen we, Palmzondag. Jezus arriveert in Jeruzalem. Onder gejuich wordt hij door de crowd verwelkomd, we zwaaien met palmtakken en leggen ze op de grond als rode loper. Jezus de bevrijder ! Maar er broeit ook iets: machtige mannen willen zijn dood.
Er volgen enkele dagen van felle confrontaties op het tempelplein tussen Jezus en het religieuze establishment. Ze verwijten Jezus blasfemie: Hij zegt dat hij Gods Zoon is, en maakt zich daarmee aan God gelijk. Daar staat de doodstraf op.

Op Witte Donderdag komen we aan bij het Joodse Paasfeest. Jezus viert met de harde kern van zijn volgelingen, de twaalf discipelen, het Pascha: de feestelijke herdenking van de bevrijding van het Joodse volk uit de slavernij in Egypte. Op het eind deelt Jezus brood en schenkt wijn en zegt de discipelen dit altijd te blijven doen. Tot op de dag van vandaag vieren we dat: de maaltijd van de Heer met brood en wijn.
Dan volgt de donkerste dag ooit: Goede Vrijdag. Jezus wordt 's nachts gearresteerd en na een showproces terechtgesteld: kruisiging, een wrede dood, door de Romeinen opgelegd aan misdadigers. Zijn volgelingen halen hem van het kruis en begraven hem in een nieuw nog ongebruikt rotsgraf in de tuin van Gethsémané.
Ogenschijnlijke rust volgt, op de Joodse shabbat, stille zaterdag. De discipelen hebben zich teruggetrokken, en zijn gedesillusioneerd. Getraumatiseerd zouden wij zeggen, en we zouden roepen om de therapeuten voor de verwerking. De religieuze machthebbers verzoeken om een Romeinse wacht bij het graf.
DAN.... wat is er aan de hand op Paaszondag ? Vrouwen gaan naar het graf om om Jezus' lichaam te verzorgen en klaar te maken voor de definitieve sluiting van het graf. Volledig van slag komen ze weer terug bij de discipelen: Jezus is er niet, het graf is leeg, de zware sluitsteen was door iemand weggerold, er waren engelen, en ze hebben iemand gezien die zegt dat hij Jezus is en weer leeft. Onmogelijk, vrouwenpraat, dood is dood, daar komt niemand van terug. Ja, pas bij het laatste oordeel, en zover is het nog niet te oordelen naar het gewone zondagse leventje in Jeruzalem.
Maar het is duidelijk dat er iets aan de hand is en ook de discipelen hollen naar het graf. Leeg, geen Jezus. Verwarring, ongeloof, geen mogelijkheid om dit een plek te kunnen geven en het te verklaren. 's Avonds ontmoeten ze Jezus zelf, de Levende.
De hele komende week mag ik samen met zoveel andere christenen mij openstellen voor dat grote geheim, en het koesteren en verwachten en vieren: Jezus, gekruisigd, opgestaan, de Levende, Redder en Heer.

Wandeltraining

E. en ik zijn aan het wandelen. Onze ambitie is tomeloos: de Apeldoornse Wandelvierdaagse, van 9 - 12 juli, en we gaan voor de 50 km. De komende maanden gaan we ontdekken of we dat gaan halen. Het is met name de opeenvolging van vier zware etappes zonder hersteltijd die zo'n wandelvierdaagse tot een pittige uitdaging maakt.
Ik heb nog geen enkel idee wat haalbaar is. Na de eerste trainingsronde van 30 km had ik toch echt het gevoel dat de grens wel bereikt was: zoiets vier dagen achter elkaar.....

een trainingsronde van ruim 33 km, goed voor 6 uren.

Omdat E. en ik wandel-dummies zijn proberen we van alles uit:

Het trainingsschema
Dat hebben we van de site van de Apeldoornse Wandelvierdaagse gehaald. 
Voor 4 dagen 50 kilometer:

• 1e week februari, 10 km.
• 3e week februari, 15 km.
• 1e week maart, 20 km.
• 3e week maart, 25 km.
• 1e week april, 40 km.
• 3e week april, 50 km.
• 4e week april, 40 km.
• 1e week mei, 50 km.
• 3e week mei, 2 dagen 40 km.
• 1e week juni, 60 km.
• 3e week juni, 2 dagen 50 km.
• 1e week juli, 35 km.

We hebben deze week een ronde van 33 km gelopen en liggen dus mooi op schema. Maar in april gaat de afstand wel snel omhoog naar 50 km....
Schoenen
We hebben allebei goede wandelschoenen. Ik heb vorig jaar hoge Lowa's gekocht bij Bever Outdoor & Travel in Arnhem. Goede schoenen, en goede begeleiding bij het maken van de keus. Ook heb ik daar speciale wandelsokken gekocht, met een L op de linker en een R op de rechtersok. Duur, maar ze zitten fantastisch.
Eten en drinken
Dit moeten we allemaal nog een beetje ontdekken. Bananen bevallen ons goed, en verder nemen we gewoon boterhammen mee. Wat je daar het beste op kunt doen i.v.m. zoutaanvulling e.d. gaan we uitproberen.
We nemen momenteel alleen water mee. Fruitsapjes geeft geplak en geklieder, warme koffie en thee is ons te ingewikkeld en te zwaar i.v.m. de thermosfles.
Pauzes
Elk uur pauzeren we 5 minuten. We doen een paar zwaai - en rekoefeningen met de benen en eten wat. Het voelt wat raar, zeker bij de eerste pauze als je nog helemaal fit bent, om na een uur te pauzeren, maar het lijkt toch wel te werken.
Conditie
je kunt van alles willen, maar tussen droom en daad staan o.a. praktische bezwaren, in dit geval de mogelijkheden van je eigen lichaam.
In mijn geval, al ontdekt tijdens de eerdere trainingsrondes:

• een zwakke knieband rechts (voor de liefhebbers van detail: de binnenband)
• kramp in de rechterkuit
• een protesterende rechter Achillespees

Kortom: het rechterbeen is de zwakke plek, en met name de Achillespees lijkt de beperkende factor te gaan worden.
Gadgets
Ik heb de GPS-tracker op mijn smartphone aangezet om eens te kijken wat die aankan. Het vastleggen van de route is geen enkel probleem, maar helaas zuigt de app de smartphone snel leeg. De eerste keer was dat na 3 uur het geval. Bij de volgende keer had ik de smartphone op flight mode gezet om zoveel mogelijk energie te sparen. Toen haalde de smartphone 4 uren. Dat lijkt dus niks te gaan worden. Voor de echte liefhebbers zijn er inmiddels al draagbare oplossingen voor onderweg, zoals de Nomad 7 solar panel. Nice....

Eet je beter

Dese week las ik een interessante kop over een mogelijke revolutie in de geneeskunde. Het bleek een verwijzing naar een artikel in de Volkskrant over een revolutie in de geneeskunde. Daarover werd afgelopen zondag 3 maart een artikel gepubliceerd in Nature Biotechnology. In het artikel werd bekend gemaakt dat er een belangrijke stap was gezet bij het opstellen van  de biochemische routekaart. Voor de geïnteresseerden in een goede samenvatting van het Nature biotechnology artikel: Hier wordt het allemaal helder uiteengezet.

Als ik het goed begrijp komt het hier op neer dat een internationale groep van systeembiologen bij elkaar is gaan zitten om de bestaande inzichten in de werking van het menselijk metabolisme beter met elkaar in verband te brengen. Metabolisme gaat over de duizenden chemische reacties die zich afspelen tijdens de menselijke stofwisselingsprocessen. We weten inmiddels dat dit uiterst verfijnde processen zijn die zich afspelen op het niveau van de menselijke cel. DNA en enzymen spelen er een essentiële rol in.
Vanaf de jaren '90 is door de bio-informatici geprobeerd om de biochemische routekaart te modelleren en met behulp van de steeds krachtiger wordende computers door te rekenen, zie de wiki over Metabolic Network Modelling. Het in kaart brengen van het menselijk genoom betekende een belangrijke steun in de rug voor het onderzoek. Een eerste poging van onderzoekers van de Universiteit van Californië leidde tot het model Recon 1. Dat model is recentelijk aanzienlijk uitgebreid door het hierboven gemelde internationale onderzoek en het heeft geleid tot een nauwkeuriger en utigebreider model Recon 2.

Recon 2 beschrijf ruim 7000 stofwisselingsprocessen, zo'n 90 % van het totaal. De Nederlandse VU-hoogleraar systeembiologie Hans Westerhoff heeft meegewerkt aan het onderzoek. Hij heeft de afgelopen week uitgelegd wat het onderzoek betekent voor de geneeskunde:

• de stofwisselingskaart + genoomkaart geven nog meer inzicht voor welke ziekten iemand aanleg heeft
• de behandeling van ziekten kan veel nauwkeuriger en vroegtijdiger plaatsvinden
• soms kan voedsel de rol van medicijnen overnemen
• de groei van tumoren kan veel beter worden bestudeerd
• diëten en behandelschema's kunnen worden gemodelleerd en doorgerekend voordat ze worden toegepast

De systeembiologen vergelijken het Recon 2 model met Google maps: in één geïntegreerde omgeving kun je het grote overzicht èn de details beschouwen en analyseren, en dat geeft veel nieuwe mogelijkheden voor verder onderzoek.

Tot zover de zegeningen en de beloften die ons te wachten staan.
Natuurlijk zijn er ook deskundigen die de verwachtingen temperen. In de Trouw van 6 maart komen enkele collega's van Hans Westerhoff aan het woord. Ze geven aan dat het nog wel even gaat duren:  Eet je beter: over tien jaar misschien, of twintig, of vijftig, zo vat journalist Wybo Algra de reacties samen. Mede-onderzoeker Hans van Beek geeft aan dat er nog veel werk verzet moet worden om goed verbanden te kunnen leggen tussen DNA-patronen en stofwisselingprocessen. 
Vroeg of laat zal de biochemische routekaart ongetwijfeld worden gebruikt in geneeskundige adviezen en behandelingen.

De vraag rijst hoe gelukkig we er van gaan worden. Als het gaat om de klassieke geneeskundige behandeling van iemand die ziek is of gezondheidsklachten heeft, en medicijnen of een therapie wil, zal de biochemische routekaart alleen maar waarde toevoegen aan het medisch instrumentarium van de geneeskundigen.
Over de voordelen van medische voorspellingen m.b.v. de routekaart ben ik gereserveerder. Deze discussie is niet nieuw. Nu al zijn door de vorderingen in het erfelijkheidsonderzoek voorspellingen mogelijk over iemands gezondheid op langere termijn. De biochemische routekaart zal deze ontwikkeling verder versterken.
Dat brengt ook lastige vragen met zich mee:

• In hoeverre wordt onze gezondheid bepaald door onze genen en onze biochemische routekaart ? Welke verantwoordelijkheid hebben we voor een gezonde manier van leven ?
• Heb ik werkelijk meer levenskwaliteit wanneer ik weet dat ik over twintig jaar een verhoogde kans op ziekte X heb ? Of maakt onwetendheid gelukkiger ?
• Wat als ik weiger om geneeskundige voorspellingen te willen horen ? Wordt dat geaccepteerd door artsen, of door de samenleving ?
• Hoe ver gaan we met het samen dragen van de kosten voor de medische zorg ? Wanneer iemand over tien jaren ernstig ziek kan worden, gaat een zorgverzekeraar dan een andere dure behandeling, die nu nodig is,  nog vergoeden ?
• Of moeten de mensen met  verwachte medische problemen over X jaren extra premie gaan betalen?

Twee hoofdvragen komen steeds terug: Maakt weten gelukkig ? en Blijven we elkanders lasten helpen dragen ? Dat zijn allereerst heel persoonlijke keuzes, maar ook zullen we er als samenleving antwoorden op moeten geven.