Een korte terugblik: In seizoen 1 van House of Cards komen we het echtpaar Frank en Claire Underwood tegen. Frank is Chief Whip bij de Democraten, Claire is CEO van een ontwikkelingsorganisatie. Beiden hebben ze maar één brandende ambitie: hoe meer macht, hoe beter, en geen middel wordt daar voor geschuwd.
Aan het einde van seizoen 2 en na veel leugen, bedrog, en zelfs moord, is Frank Underwood President van de Verenigde Staten, en Claire First Lady......
 |
| Kevin Spacey en Robin Wright als Frank en Claire Underwood |
Mijn antwoord: dit seizoen is het laatste.
Het argument hier voor is verhaaltechnisch: In de eerste twee seizoenen hebben Frank en Claire stapje voor stapje hun macht vergroot. Dat bracht de spanning in het verhaal. Nu, in seizoen 3, op het toppunt van hun macht, kunnen we hooguit te zien krijgen wat je moet doen om macht te behouden, maar dan is het belangrijkste leidmotief ook wel zo ongeveer uitgemolken. Einde verhaal dus.
Een interessante vervolgvraag is: Hoe jammer is dat ?
Ik heb de serie met veel plezier gevolgd. Wat me steeds weer geboeid heeft was de vechtlust, de energie, en de actiegerichtheid waarmee Frank en Claire hun doelen najagen.
Frank heeft daarbij mijn sympathie. Hij is een niets ontziende bruut, maar gedraagt zich ook af en toe als een klein kind. Hij slaat driftig het meubilair kort en klein als de zaken anders lopen dan gedacht, maar hij kan ook een nacht aan de rol gaan met oude kameraden.
Claire daarentegen is een ijskoude bitch, die genadeloos alle tegenstand uit de weg ruimt met een beheerste glimlach en een vriendelijke rustige stem. Gevaarlijk type....
De grote naam die steeds in de achtergrond zweeft is Nicolò Machiavelli en dan in het bijzonder zijn wereldberoemde boek De heerser. Ik heb mijn versie, de vertaling van Frans van Dooren uit 1981, er bijgepakt.
Een van de centrale begrippen uit De heerser is virtù, dat vertaald wordt met woorden als kwaliteit, kracht, energie, dapperheid, capaciteit. Frans van Dooren citeert de Italiaan Sapegno die virtù als volgt definieert: iets dat , omdat het tegelijkertijd intelligentie en energie is, iemand de mogelijkheid verschaft een gegeven situatie onmiddellijk in al haar facetten trefzeker te doorzien en te beoordelen, om dan vervolgens met snelle besluitvaardigheid en ijzeren wilskracht handelend op te treden ten voordele van zichzelf of van de staat.
Het is overduidelijk: Frank en Claire komen beiden aan virtù niet te kort.
Maar wat ga je met die virtù doen ? Machiavelli bespreekt allerlei manieren om macht te krijgen en te behouden. De grote kritiek op Machivelli is zijn dubieuze ethiek. Die wordt wel kort samengevat met de oneliner het doel heiligt de middelen. Machiavelli biedt inderdaad alle ruimte aan praktijken die wij absoluut ontoelaatbaar zouden vinden. Hij behandelt onderwerpen als
- Over de wreedheid en de barmhartigheid
- In hoeverre personen die macht uitoefenen hun woord moeten houden
- hoe men moet vermijden dat men veracht en gehaat wordt
Maar lees ook het laatste hoofdstuk 26. Daar ligt een belangrijke sleutel voor de interpretatie en de contextualisatie van De heerser .
Hij richt zich daar rechtstreeks tot Lorenzo de Medici, hoofd van de Republiek van Florence. Het doel van zijn boek is om advies te geven hoe macht kan worden aangewend om orde op zaken te stellen in het door oorlogen verscheurde Italië.
Machiavelli leefde in een tijd waarin de oude standenmaatschappij de inrichting van het openbare leven nog volop bepaalde. De adel, met vorsten aan de top, diende de clerus en de boerenstand te beschermen. Voor het uitvoeren van die vorstelijk kerntaak schreef Machiavelli zijn advies.
Dat is toch een andere setting dan de individualistische benadering van macht die Frank en Claire Underwood laten zien. Bij hen gaat het hooguit om het spel, nauwelijks om de resultaten, en al helemaal niet om wat goed is voor de samenleving. En dat is niet Machiavellistisch, maar egoïstisch.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten