Boek: Privacy and Freedom - Alan Westin

Dit is één van de eerste grote studies van de relatie tussen privacy, technologische ontwikkelingen, en het recht. In de jaren '60 werd prof. Alan Westin door de Association of the Bar of the City of New York gevraagd om leiding te geven aan een onderzoeksproject van de Committee on Science and Law. Onderwerp van studie was de vraag in hoeverre nieuwe technologie op gespannen voet stond met fundamentele rechten van de mens, in het bijzonder het recht op privacy.

In 1967 kon prof. Westin het resultaat van het onderzoek aanbieden. Het boek "Privacy and Freedom" werd in brede kringen gewaardeerd en het leidde wereldwijd tot een hernieuwde bezinning op privacy in het computertijdperk - zoals dat toen nog werd aangeduid, want internet bestond nog niet.
Zijn definitie van privacy staat aan de wieg van de Amerikaanse Fair Information Practice Principles, die bepalend zijn geweest voor o.a. de Europese privacy wetgeving:
Privacy is the right to control, edit, manage, and delete information about them(selves) and decide when, how, and to what extent information is communicated to others.

In deel 1 analyseert Westin het begrip privacy: wat is het, en waarom hebben we het nodig ?

Hij begint met het afbakenen van vier typen van privacy:

1. Eenzaamheid: Het meest vergaand: De persoon is alleen, er zijn geen andere mensen om hem heen of in de buurt
2. Intimiteit: een persoon is samen met een partner, het gezin, of een kleine groep van vrienden of collega's.
3. Anonimiteit: De persoon bevindt zich in in de publieke ruimte, samen met anderen, maar is er niet bekend, en wordt niet geïdentificeerd of gevolgd 
4. Gereserveerdheid: de lastigste van de vier. De persoon bevindt zich te midden van anderen: familie, buurtgenoten, collega's. Hij creëert een psychologische ruimte van privacy door net zo veel of net zo weinig te communiceren als hij zelf wil. De anderen respecteren dat.

Vervolgens geeft hij aan voor welke psychologische behoeften privacy van belang is:

1. Mensen hebben behoefte aan persoonlijke autonomie:  een ruimte van eigen individualiteit die niet wordt bepaald door anderen en ook niet met hen hoeft te worden gedeeld
2. Privacy is van belang voor de emotionele balans. Iedereen heeft voor het eigen psychogische welzijn een ruimte en een gelegenheid nodig om de spanningen van het sociale leven kwijt te kunnen raken
3. Het eigen gedrag, de handelingen, ambities en plannen moeten beoordeeld worden. Voor een gezonde ontwikkeling is zelf evaluatie van belang, en daarvoor is privacy nodig
4. Het privé domein is ook van belang voor het beperken van communicatie. Daarmee wordt voorkomen dat  alles wat de persoon zegt of doet ook meteen openbaar is.  

Deel 2 gaat in op technologische ontwikkelingen die van grote invloed lijken te zijn, of te gaan worden, op de privacy. We hebben het over de jaren 60, en niet alle techniek van toen is nu nog van belang. Interessant is het verhaal wel:

1. Mini-camera's en mini microfoons bieden de mogelijkheid om op een veel grotere schaal te kunnen afluisteren. Dat gebeurt in het bedrijfsleven, door overheidsinstanties, maar ook door privé detectives
2. Persoonlijkstesten. Het is moeilijk voorstelbaar, maar hier is een fel debat over gevoerd. De context was er ook naar: persoonlijkheidstesten waren zeer manipulatief en werden ingezet om Amerikaanse burgers op grote schaal te volgen en te classificeren op communistische sympathieën.
3. Subliminal advertising: het meegeven van reclameboodschappen van zeer korte duur in bioscoopfilms
4. Grootschalige gegevensvastlegging m.b.v. computersystemen.

Het laatste onderwerp is natuurlijk het vlaggeschip van de technologie en privacy discussie geworden. Het is tot op de dag van vandaag volop actueel, denk maar aan de recente discussies over Big Data onderzoeken en privacy.

Alan Westin in zijn studeerkamer

In deel 3 worden enkele casussen in detail uitgewerkt. De meest interessante vond ik de ontwikkeling van de privacy discussie ten aanzien van het vastleggen van persoonsgegevens in computersystemen. Begin jaren 60 heersten de computertechnici en was er een ongebreideld techno-optimisme over de mogelijkheden die de nieuwe computertechnologie bood. Maar gaandeweg kwam de discussie over de bedreiging van de individuele privacy op gang.

Het is uiterst interessant om te lezen hoe verschillende geledingen van de samenleving aanhaken bij de discussie. De eersten die kritische vragen stellen zijn de aanhangers van het Amerikaanse vrijheidsideaal. Dan komt de pers in actie en stelt steeds kritischer vragen. Op een gegeven moment gaan ook de wetenschappers: psychologen en sociologen aan de slag met hun onderzoeken: wat is er nu precies aan de hand? En uiteindelijk wordt het debat gevoerd op het niveau van rechtspraak en de federale overheid.

In het vierde en laatste deel trekt Alan Westin de uitgezette lijnen door naar het aankomende decennium: de jaren zeventig. Wat moet er gebeuren om de balans tussen technologie-vernieuwing en privacybescherming in evenwicht te houden, en welke maatschappelijke krachten spelen daarbij een rol ?

Westin voert een genuanceerd pleidooi om niet alleen wetgeving aan te wenden, maar ook wat hij noemt private forces te benutten. Onder het laatste verstaat hij o.a. moreel bewustzijn, branche afspraken in het bedrijfsleven, professionele standaarden, en technische beschermingsmaatregelen. Daar waar deze mechanismen te kort schieten kan wetgeving bescherming bieden.

Dit is een waardevolle studie. Ze geeft een breed historisch beeld van privacy: niet alleen van de ontwikkeling ervan, maar ook van het fundamentele belang ervan voor het functioneren van de democratie.

De privacy discussie - die Alan Westin een nieuwe focus gaf - is ook nu actueel, en van groot belang. Het Big Data debat is in volle gang, zie mijn eerdere boekbespreking hier over.  Het lijkt me dat Westin een waardevolle aanpak voor privacybescherming heeft gegeven. Met alleen wetgeving redden we het niet, een betrokken samenleving en burgers die hun privacy willen beschermen zijn eveneens nodig.
Moeten we dus allemaal maar stoppen met Facebook, de AH bonuskaart, en een mobiele telefoonabonnement ? Dat gaat natuurlijk niet gebeuren. Wel kunnen we elkaar scherp houden, kinderen en jongeren privacybewust maken en hun vertellen waarom het van betekenis is om  als individu en als samenleving de privacy hoog te houden.