Basisinkomen

Van collega's kreeg ik  onlangs het boekje Gratis geld voor iedereen van Rutger Bregman. Het is een vurig pleidooi voor de invoering van het basisinkomen. Rutger Bregman (1988) is een jonge historicus die in een razend tempo zijn sporen verdient als schrijver en publiek spreker. Hij publiceerde in de toonaangevende Nederlandse dag- en weekbladen (Parool, Trouw, en Groene Amsterdammer).

Gratis geld voor iedereen gaat over het basisinkomen. Het leest vlot, soms is de toonzetting haast populair. Maar als je het uitgebreide notenapparaat op de laatste pagina's doorneemt, merk je dat Rutger Bregman zijn huiswerk goed heeft gedaan. Dit is een goed onderbouwd verhaal dat je niet achteloos aan de kant kunt schuiven.

In de afgelopen weken merk ik dat dit onderwerp met stip in de publieke discussie is binnengekomen:

• Trouw schrijft een artikel over het boek 
• VPRO wijdt op 12 april een uitzending van Tegenlicht aan het basisinkomen
• In de Tegenlicht uitzending wordt de Groninger groep MIES genoemd die kleinschalige voorstellen ontwikkelt  waarmee gemeenten kunnen gaan experimenteren

Ik denk dat dit komt door de groeiende bewustwording van de volgende automatiseringsgolf die over ons heen komt. Door het toepassen van slimme robots - en "slim" moet je nu heel serieus nemen - zullen vele mensen hun baan gaan verliezen. We kunnen proberen al die werkelozen een uitkering te geven, maar iedereen snapt wel dat het tijd wordt om anders om te gaan springen met onze waardering van betaald werk, vrijwilligerswerk, mantelzorg, en vrije tijd.

  

Kortom: er is een sterk gevoel van urgentie  veel energie om er iets van te gaan maken. Maar wat zeggen de critici ervan ?

• In deze Belgische blogpost worden vier bezwaren behandeld. Het is het meest toegankelijke artikel dat ik heb kunnen vinden, en de bezwaren zullen serieus genomen moeten worden. De bezwaren wisselen sterk van aard, en leiden dus tot verschillende discussies. Het argument over betaalbaarheid leidt tot kostencalculaties, het argument over rechtvaardigheid leidt tot een meer ethische gedachtenwisseling over wat rechtvaardigheid is ten aanzien van inkomen. Hoe eerlijk is het dat een gezond en rijk persoon evenveel krijgt als een arm verlamd iemand in een rolstoel ?
• Dit artikel van Bas Jacobs gaat diep in op ecoonomische en fiscale bezwaren. Sommige argumenten, zoals "de overheid kan niet langer meer gerichte ondersteuning aan de zwakken geven" liggen in het verlengde van het rechtvaardigheidsargument in de Belgische blogpost.

Ik kan me goed vinden in het voorstel om kleinschalige experimenten te gaan doen, Die worden door verschillende partijen uitgewerkt, zoals door MIES (zie hierboven), maar ook door de Vereniging Basisinkomen die al wat langer met dit bijltje hakt.

Discussies over het big bang scenario van grootschalige overschakeling naar een ander werk en inkomsten paradigma zijn vruchteloos. Begin maar eens lokaal met proeftuintjes, laat wetenschappers meedenken en geef goede onderzoeksvragen mee, en laten we dan maar eens zien wat er aan wenselijks en onwenselijks gebeurt.