Moet ik daar over praten dan ?

"Wat een slappe dooddoener" dacht ik toen ik de titel van dit boek zag: Saving us - A climate scientist's case for hope and healing in a divided world. Daarna las ik de aanbevelingen op de achterkant: gezaghebbende recensenten zijn unaniem in hun waardering. En als ik tot slot de TED-talk bekijk waarmee ze in november 2018 wereldwijde bekendheid krijgt, ben ik ook om: Ik ga haar boek lezen.

En daar heb ik geen tel spijt van gehad. Dit boek gaat niet zozeer over wat er allemaal gebeurt met het klimaat, maar over hoe mensen op die boodschap reageren. Natuurlijk maakt Katherine Hayhoe duidelijk dat we door ons eigen gedrag het klimaat wereldwijd aan het ontwrichten zijn. Dat het daarom  urgent is om onze levensstijl aan te passen. Maar wat ze vooral vertelt is hoe mensen reageren op deze boodschap, waarom ze er niet van willen weten en de klimaatscrisis ontkennen. Ze maak daarbij gebruik van solide inzichten uit de psychologie en de sociale wetenschappen, bijvoorbeeld over  the fear factor en the guilt complex. Mensen die de klimaatcrisis ontkennen moet je niet in een hoek willen drukken met feiten over hoe erg het is (hoe waar die feiten ook zijn), of ze een schuldgevoel aan willen praten (in de hoop dat ze dan in beweging komen).

Wat werkt dan wel ? Katherine Hayhoe vertelt hoe ze met vallen en opstaan ontdekt wat wel en wat niet werkt. In de poster hieronder zijn haar inzichten samengevat:

1. Begin niet met feiten maar met dieperligende waarden
2. Vertel waarom de klimaatcrisis jou bezig houdt en ga op zoek naar wat jullie gemeenschappelijk hebben (werk, woonplaats, hobbies, gezinsleven)
3. Breng pas daarna kan de boodschap over de klimaatscrisis, kort samengevat in:
• de klimaatcrisis bestaat echt
• de klimaatcrisis brengt ons allemaal in de problemen
• maar jij en ik kunnen lokaal van alles aan doen en dat gebeurt ook al gelukkig

Katherine Hayhoe combineert idealisme met nuchterheid. Ze vertelt dat ze elk jaar probeert haar levensstijl een tikkeltje aan te passen zodat haar ecologische voetafdruk vermindert. Maar ze is er duidelijk over dat alles wat we als goedwillende burgers / consumenten doen niet voldoende is om de klimaatcrisis op te lossen. De grote klappers komen echt van belangrijke besluiten door overheden en het bedrijfsleven: besluiten met nationale en het liefst internationale impact.

Abdij Tongerlo na 3 jaren

Drie jaren ben ik niet in abdij Tongerlo geweest. De corona pandemie heeft ons leven op slot gezet en dat gold ook voor de paters. Ik heb mijn voorjaars- en najaarsretraites gemist. Ik probeer mijn reisgenoot duidelijk te maken wat dat gemis dan is maar dat valt niet mee. Waar ik me scherp bewust van ben is dat ik me de eerste paar jaar een toeschouwer voelde. Ik zat er bij, zong mee met de psalmengebeden, maar het was niet van mezelf. Eén ding is waarschijnlijk doorslaggevend geweest: ik bleef terugkomen en meedoen tot dat gevoel van toeschouwer zijn vervaagde. Daar kwam niet meteen een bewuste ervaring voor terug van "erbij horen". Dat was nog weer een paar jaar later toen ik me realiseerde dat ik speler was geworden.

De speeltafel van het Klais orgel in de abdijkerk

Ook het "speler zijn" is geen sterk gevoel of overtuiging. Het heeft iets te maken met deel uitmaken van iets dat groter is dan je eigen ik. Met name het dagelijkse ritme van de gebedsdiensten doet me veel. Elke dag opnieuw het morgengebed, de vespers, en dan tot slot het korte avondgebed, met steeds weer de psalmenteksten die we zingen, de gebeden en de bijbelteksten, de buiging bij het Eer aan de Vader, eer aan de Zoon, eer aan de Heilige Geest. Het draagt me, het is fundamenteel en zo betrouwbaar, daar kun je God ontmoeten.

Maar wat is er van over na drie jaren pandemie ? Wat heeft die periode met de paters gedaan, en met de zusters die voor het gastenhuis zorgen ? Het blijkt wonderwel goed met ze te gaan. De zusters heten ons van harte welkom en laten ons de nieuwe gastenkamers zien. WC en douche op je eigen kamer en overal wifi, wat een luxe vergeleken met de oude kamers in het poortgebouw. En als ik 's middags ga orgelspelen in de abdijkerk komt pater Ivo me met een brede grijns begroeten.

's Avonds doe ik voor het eerst mee met de completen, het avondgebed. Dat doen ze nog maar enkele jaren en dit is de goede gelegenheid om er mee kennis te maken. Het wordt niet gevierd in het koor van de kerk, maar in het slot, het leefgedeelte van de paters. Ik heb er van genoten: Samen met de deelnemende gasten vormen de paters een grote kring bij een Christusbeeld en daar zingen we dan onze psalmen en gebeden.

Ik heb weer uren op het grote Klais orgel gespeeld. Voor de liefhebbers een filmpje van de abdijkerk.