Netflix-serie: Bloodline (2015)

We're not bad people, but we did a bad thing.... 

Daarmee begint een briljant donker verhaal over de familie Rayburn. Ze proberen het zwarte schaap van de familie, broer Danny, weer op te nemen in het familiebedrijf. En dat blijkt niet zo maar te gaan, want er is een verleden dat alle familieleden belast.

De setting van het verhaal is prachtig: de stranden van Florida, een idyllisch hotel gerund door de familie Rayburn, het oogt paradijselijk. De Rayburns zijn close met elkaar. Pa Robert heeft samen met zijn vrouw Sally het hotel van de grond af opgebouwd. Hij is veeleisend en dominant.
Hun kinderen John, Meg, en Kevin werken in de family business of in de buurt. En dan zijn er nog het op jonge leeftijd verongelukte zusje Sarah en Danny, het zwarte schaap van de familie....

Something is gonna go terribly wrong....

Het verhaal begint met een familiereünie. Plotseling verschijnt Danny ten tonele. Iets donkers begint te dreigen en John voelt onafwendbaar onheil naderen:
Sometimes you know something's coming. You feel it in the air, in your gut. You don't sleep at night. The voice in your head's telling you that something is gonna go terribly wrong. And there is nothing you can do to stop it. That's how I felt when my brother came home....

Danny wil meewerken in het hotel. De anderen weten niet of ze dit een goed plan vinden. Robert laat de keus over aan John, Meg, en Kevin. Die besluiten dat Danny mag blijven, maar John vertelt aan Danny dat Robert wil dat hij weggaat. John's eerste leugen met goede bedoelingen.
Danny blijft, gaat aan het werk in het familiehotel, maar begint ook samen met zijn criminele vriend Eric aan een foute klus die veel geld oplevert.
De spanningen nemen toe, en door regelmatige flashbacks naar de kinderjaren van de Rayburns ontdek je hoe dit gezin is getekend door een verzwegen familiegeheim.

Het loopt helemaal vast bij de Rayburns. Je ziet het gebeuren en je vraagt je als kijker af wat je zelf zou doen met al deze morele dilemma's en sterke passies en belaste herinneringen.
Danny is een geniale manipuleerder, hij is wat mij betreft de fakkeldrager van dit verhaal. Zonder hem blijft er weinig speciaals over en zou het een alledaags serietje geworden zijn. Maar nu.... als hij acteert wordt het verhaal spannend, creepy.
John probeert de familie-eer te redden, maar is op cruciale momenten een grote leugenaar die kiest voor zichzelf.
Deze familie kruipt in je eigen wereld. Ze zijn zo alledaags dat je je gemakkelijk in hun leven verplaatst, en tegelijkertijd is het hun unieke verhaal dat je uitdaagt om je eigen antwoorden te geven. Hoe maakbaar is het leven, hoe verantwoordelijk ben ik ? Maar ook: mag ik me verschuilen achter mijn eigen tekorten, het niet-anders-kunnen-doen ?

Een jaar of wat geleden publiceerden de filmrecensenten van Christianity Today jaarlijks een top-10 van Most Redeeming Movies.
Bloodline zou wat mij betreft in zo'n top-10 passen, maar niet omdat het een most redeeming movie is. Op sterke wijze wordt geen verlossing getoond, maar toenemende duisternis. Er is enkel ellende, en die neemt alleen maar toe. John voelt dat het misgaat, onafwendbaar, maar het is voor hem een noodlot. En als hij op verschrikkelijke wijze faalt en schuldig wordt,  doet hij er alles aan om het te verbergen. In het leven van de Rayburns lijkt God geen rol te spelen. Ze moeten het zelf oplossen. Dat maakt hun leven harverscheurend en uitzichtsloos.

Boek: En de aarde bracht voort - Gijsbert van den Brink

Dit is een spraakmakend en grensverleggend boek. In lange tijd is niet zo'n grondige studie verschenen over het bekende thema Christelijk geloof en evolutie, de subtitel van het boek. Er worden congressen en forumdiscussie georganiseerd, het is the talk of the town onder protestantse christenen van gereformeerde overtuiging.
Gijsbert van de Brink doet als eerste een poging om evolutietheorie - als wetenschappelijke theorie, niet als geloofsovertuiging - en christelijk geloof met elkaar te verzoenen. Hij is duidelijk over zijn uitgangspunt. Dat is de vraag: wat gebeurt er met de klassieke geloofsuitspraken over schepping, zondeval, en verlossing wanneer we aannemen dat de evolutietheorie waar is ?

Dat doet hij op een grondige en eerlijke manier: nauwgezet behandelt hij de standpunten van voor- en tegenstanders en weegt de argumenten. Tot slot geeft hij dan zijn eigen mening, niet om daar discussies mee te beslechten, maar om klare wijn te schenken over zijn positie.
De discussie wordt nogal eens versimpeld tot clichés: Wie gelooft er nu dat de mens van de apen afstamt ?" of "Geloven dat de aarde in zes dagen geschapen is is achterhaald". Van den Brink doet recht aan de materie en stelt geduldig de belangrijke detailvragen vast. Hij onderscheidt drie belangrijke thema's, elk met eigen vragen:

Voortgaande of progressieve schepping. Het leven op aarde is gedurende vele miljoenen jaren ontstaan. Dit leidt tot de volgende vragen:

• Hoe lezen we de bijbelteksten die wijzen op een recente schepping in zes dagen ?
• Hoe zit het met het evolutionaire kwaad als er gedurende miljoenen jaren al lijden en dood waren ?

Gemeenschappelijke afstamming. Alle levensvormen zijn ontstaan uit één en dezelfde bron. Dit brengt de volgende vragen met zich mee:

• Hoe uniek is de mens, wanneer hij afstamt van de dieren ?
• Hebben Adam en Eva echt bestaan, en zo niet: hoe zit het dan met de (erf)zonde ?

Natuurlijke selectie door toevallige mutaties. Dit brengt ons bij de volgende vragen:

• Kunnen we nog van de voorzienigheid Gods spreken als er sprake is van natuurlijke selectie ?
• En is er dan nog wel sprake van moraliteit ?

Van den Brink heeft een ongelofelijke hoeveelheid bronnenmateriaal verwerkt. Elke vraag wordt zorgvuldig besproken, en de  diverse standpunten worden weergegeven. Het geeft de lezer een goed beeld van het wetenschappelijke debat.  Ook wordt het duidelijk dat wetenschappelijk inzicht nooit objectief is, maar ontstaat en groeit in een gemeenschap van experts met overtuigingen die dieper liggen dan rationele argumenten.Het gewicht dat iemand aan de verschillende argumenten toekent wordt  mede bepaald door die dieper liggende overtuigingen.

Daarmee kom ik bij mijn eigen bevindingen: wat heeft het lezen van dit boek me gebracht ?

Ik heb hier eerder over geschreven, zie hier. Ik sta in hetzelfde kamp als Gijsbert van den Brink, en ik heb grote bewondering voor dit knappe en eerlijke boek.

Toch kreeg ik gaandeweg het lezen een onbehaaglijk gevoel. Dat heeft denk ik te maken met de wijze waarop het boek geschreven is: het is door en door "wetenschappelijk". Door het gekozen uitgangspunt: "Wat als de evolutietheorie waar is?" is de toonzetting bepaald: die van een wetenschappelijk debat, op basis van argumenten gevoerd.

Maar geloofstaal, en ook de taal van de daarmee samenhangende dogma's, is van een andere hoedanigheid. Geloofstaal is soms ook suggestief, verwijzend, en heeft besef van verwondering en mysterie, van dingen die je wel kunt duiden maar niet kunt beschrijven. Ik heb dus regelmatig gedacht: Wil ik het allemaal zo uitgebeend hebben ? En overtuigt het dan wel echt ?

De tijd zal het leren. Voorlopig zullen er nog vele avonden over Evolutie en Geloof worden belegd en dat is goed bestede tijd. Te vaak raken met name jonge mensen hun geloof kwijt door de verouderde opvatting dat wetenschap bron van objectieve kennis is en in tegenspraak is met geloof in God en bijbel.

Ik zing nog steeds met volle overtuiging en uit volle borst psalm 19, en ben daarnaast van mening dat ik dat wonder met de evolutietheorie enigszins kan begrijpen.

Voorjaarsretraite abdij Tongerlo

De afgelopen week ben ik weer in abdij Tongerlo geweest. Een retraite kan me soms diep raken, door een gesprek, door iets in de liturgie. Twee jaar geleden was ik er in de Paasweek, vanaf Tweede Paasdag ' s avonds. In die week zijn de vespers van een ongekende schoonheid: in processie lopen de broeders al zingend door de kerk. Het is prachtig om mee te maken en ik heb er zeer van genoten.

Het poortgebouw met gastenverblijven op de eerste verdieping

Deze retraite was veel "gewoner". En daar moet ik dan ook maar tevreden mee zijn. Ik herinner me opeens de vele gedachten die Etty Hillesum in haar boek  Het verstoorde leven wijdt aan dit fenomeen, dat zich ook in de liefde voordoet: je leeft niet steeds op hoogtepunten van ervaring. De liefde is vaak ook "rustig", of "gewoon". Ze gaat dan twijfelen aan haar gevoelens voor haar geliefde Julius Spier. Ze overwint dat door te accepteren dat het nu eenmaal zo gaat, dat het erbij hoort, en dat het de momenten van sterke verbondenheid of van passie des te waardevoller maakt.

In de omgang met God gaat het net zo. Een retraiteweek is niet als vanzelf een hoogtepunt van geloofservaring. Daarom houd ik me aan de dagelijkse routines van het abdijleven, want die creëren op verrassende wijze steeds weer momenten waar God dichterbij komt.

Ik krijg 's morgens vroeg steeds beter rust in me bij het ochtendgebed. De lange stilte na de eerste lezing vond ik de eerste jaren moeilijk te hanteren. De gedachten dwaalden alle kanten op. Het lukt me inmiddels veel beter om me te blijven richten op het bidden: het spreken met God zoals met een vriend. Voor ik het weet gaat de abt al weer staan en zetten we de volgende beurtzang in.

Een andere routine is het lezen van een opbouwend boek, een eye opener, dat je uitdaagt om dingen anders te gaan doen.
Ik heb niet altijd zo'n boek bij de hand, maar deze keer vond ik er een in de abdij-boekhandel. Ik was de titel al eens tegengekomen: The Jesuit Guide to (almost) everything. A spirituality for real life van de Amerikaanse Jezuïet James Martin.
Mijn eerste vermoeden dat dit een populair Amerikaans zelfhulp boekje is blijkt niet te kloppen. Het is een interessante en vlot geschreven kennismaking met de spiritualiteit die Ignatius van Loyola, de stichter van de Jezuïeten uitwerkte in zijn meest bekende werk de Geestelijke Oefeningen. Ik heb daar in mijn vorige blog over abdij Tongerlo al over geschreven. In de afgelopen wintermaanden heb ik het volgen van een stilteretraite in Gent niet langer overwogen. Dit boek daagt me opnieuw uit om mijn gebedsleven te verdiepen.
Ik wil dingen die mij geraakt hebben citeren. Allereerst enkele vragen waar Ignatius van Loyola antwoorden op probeerde te geven:

• Hoe weet ik wat ik moet doen, en wie ik wil zijn  ?
• Hoe maak ik goede keuzes ?
• Hoe ga ik om met lijden, en hoe word ik gelukkig ?
• Hoe kan ik bidden en hoe kan  ik God vinden ?

Nu, vijfhonderd jaren later, zijn deze vragen nog steeds ook onze vragen.
Om enigszins een beeld te krijgen van deze spirituality for real life noemt James Martin vier karakteristieken:

1. God vinden in alle dingen. je leven bestaat niet uit compartimenten met ergens een vakje voor God. Hij wil deel uitmaken van je hele leven, met al zijn hoogte- en dieptepunten
2. Bezinning en actie combineren. Leven met God betekent niet dat je je in een klooster moet opsluiten. Het zoeken van rust en vrede en fundament in je bestaan kan heel goed samengaan met een actief en aan medemensen toegewijd leven. 
3. God zien in het geschapene: God is niet ver weg, in een onbereikbare hemel. Hij is overal om ons heen te bespeuren met onze zintuigen. Ooit was Hij zelfs lijfelijk bij ons
4. Vrijheid en onthechting zoeken: we worden pas echt vrij en gelukkig als we niet langer gebonden zijn door onbelangrijke zaken

Het boek staat vol met levenswijsheid die je dichter bij God brengt, en het wordt op een aangename en verfrissende manier gepresenteerd.

Veertigdagentijd en topsport

Laat ik er maar geen doekjes om winden: het valt me niet mee om de Veertigdagentijd binnen te laten komen. Daar draait het natuurlijk wel om: zes weken van voorbereiding op het Paasfeest. Weken van versobering en concentratie op dat wonderlijke verhaal over de dood van Jezus.
Geen alcohol, geen versnaperingen hebben we ons weer voorgenomen in huize Dijkgraaf. En we houden ons er aan. Het kan ook echt niet zonder dit soort keuzes van ontzegging, en het maakt niet zoveel uit wat het dan is, zolang het je maar stilzet in je dagelijkse ritme, en tot luisteren brengt.

Maar het in acht nemen van je eigen gekozen stijl van vasten is geen garantie voor dat "gaan luisteren met het hart".  Ik merk dat dit jaar weer heel duidelijk, en ik weet ook wel waar het aan ligt: het hoofd zit te vol. Met mijn boeiende baan als informatiebeveiliger, met cloud security, met de CDA verkiezingscampagne, met muzikale voorbereidingen voor de zondagen, met steeds weer vollopende email-postvakken, thuis en op het werk,met tientallen klusjes die om aandacht vragen.
Moet ik dan maar zes weken naar de hei gaan ? Het zal zonder meer helpen, maar ik vind het een zelotenoplossing. Hert is moeilijker, maar ook waardevoller om de komende weken die rust te veroveren door de agenda wat schoner te poetsen (gaat lukken vanaf week 4) en het hoofd leger te maken.
En tijd te nemen om te luisteren met het hart. Misschien hoor ik de stem van God dan wel. In de dagelijkse bijbeltekst van Ignatiaans bidden, want daar wil ik het zoeken en nergens anders. Want hoe vaker ik deze weken meemaak en het Paasfeest vier, hoe groter wordt mijn verbazing en mijn vreugde over dit verhaal van Jezus, gedood en opgewekt uit het graf, Redder en Heer.

De afgelopen maanden heb ik regelmatig een paar bladzijden uit de Navolging van Christus van Thomas à Kempis gelezen. Eén van de meest gelezen christelijke boeken uit de geschiedenis. Het valt me op hoe hij met een ongekende radicaliteit zijn doel van dichterbij God komen najaagt. Het beheersen van de lichamelijke behoeften speelt een belangrijke rol. Voor sex is natuurlijk geen enkele plaats: Thomas à Kempis is priester. Maar ook de behoefte aan eten en drinken, aan warmte en rust, alles wordt naan banden gelegd.
Bij Ignatius de Loyola vind je in de Geestelijke Oefeningen dezelfde adviezen. Eerlijk is eerlijk: soms denk ik bij het lezen: niet van deze tijd.

Sharon van Rouwendaal wint de 10 km zwemmen in open water

Totdat ik me de verslagen en de interviews herinnerde van onze jonge olympische helden en heldinnen. Ze hebben zich volledig toegewijd aan hun doel: het leveren van die ultieme sportprestatie die hun olympisch goud zal gaan opleveren. Ze zonderen zich af, trainen uren en uren per dag, onderwerpen zich aan strenge diëten, laten de alcohol staan, en hebben geen tijd voor het onderhouden van sociale contacten. Ik heb het even opgezocht: hier zie je de laatste minuten van de 10 km zwemmen in open water gewonnen door Sharon van Rouwendaal. Drie jaren lang had ze op haast onmenselijke wijze getraind in het Franse Narbonne. Dagelijks beulde ze zich af, alleen, en ver weg van familie en vrienden. En toen won ze de gouden medaille.

De Veertigdagentijd: misschien ook wel topsport.

CU-congres "Rijnland werkt"

Vrijdagochtend 24 februari heb ik mijn oudste zoon vergezeld naar het minicongres van de ChristenUnie over Rijnland werkt.
Op het congres werd de gelijknamige studie van het Wetenschappelijk Instituut van de CU overhandigd aan VNO-NCW voorzitter Hans de Boer.
Een prettige en interessante ochtend. Een jaar of tien geleden maakte ik voor het eerst kennis met de begrippen Rijnlands en Angelsaksisch ondernemen. Ik vond het meteen een nuttig begrippenpaar:

• Rijnlands ondernemen staat voor samenwerking tussen bedrijfsleven, overheid, en samenleving, belangenafweging van werkgever en werknemer, continuïteit, en lange termijn
• Angelsaksisch opndernemen staat voor winstmaximalisatie, aandeelhouderswaarde, efficiency en meetbaarheid, en een korte termijn focus op aantoonbare resultaten

Een alleraardigste uitleg staat in Cruijff is een Rijnlander, Van Gaal een Angelsaks.

het studierapport van de CU

Het leek me meteen duidelijk dat, hoewel mijn sympathie bij Rijnlands ondernemen lag en nog steeds ligt, beide aanpakken hun sterke en zwakke kanten hebben. Je moet daarom altijd naar de optimale mix voor jouw bedrijf zoeken. Rijnlands en Angelsaksich ondernemen bieden mij een gereedschapskist om te kijken of ik de zaken goed aanpak.

Het aardige is dat je het ook goed gebruiken kunt in het besturen van vrijwilligerswerk. Daar is een Angelsaksich instinct nog wel eens nuttig. Doelen zijn niet altijd helder, mensen verliezen zich in operationele taken en bewaken de hoofdlijnen niet meer, en de vraag of het nog nuttig is wat je aan het doen bent wordt vergeten.

De aftrap gisterochtend was voor Dirk Duijzer, directeur Coöperatie, Bestuur en Duurzaamheid bij de Rabobank. Hij liet o.a. zien hoe het Rijnlandse denken verweven is in de uitgangspunten van het beroemde Nederlandse poldermodel. Dat stempelt tot op de dag van vandaag het debat tussen overheid, bedrijfsleven, en burgers:

1. Brede kennisdeling en scholingsmogelijkheden voor iedereen
2. Sociale vangnetten voor de minder bedeelden
3. Verkleining van de afstand tussen arm en rijk
4. Zeggenschap en betrokkenheid van werknemers
5. Integrale verantwoordelijkheid van bestuurders

Hans de Boer nam daarna de studie in ontvangst en gaf er zijn commentaar op:

• Vereenzelvig "Rijnlands"niet met "christelijk-sociaal": "Angelsaksisch" floreert in Amerika, en dat is één van de meest christelijke landen van de wereld.
• Werken collectiviteiten altijd beter dan individuen ? Hebben we altijd en voor alles CAO's nodig, of kunnen we meer overlaten aan het individu ?
• De politiek is te veel gericht op de actuele onderwerpen en biedt geen samenhangende visie op de toekomst, Maar daar heeft het bedrijfsleven wel behoefte aan.

Carola Schouten bedankte alle ondernemers die aan het boek hebben meegewerkt. Ook zij wilde "Rijnlands" niet christelijk noemen, maar verwachtte wel dat het christenen zou aanspreken, en dat het nu nodig is naar een nieuwe invulling te zoeken. Er is meer behoefte aan individueel maatwerk, maar de samenhang blijft wel nodig. De CAO's kunnen niet overboord.
 

Hans de Boer, Cartola Schouten, en Dirk Duijzer in debat op het CU congres Rijnland werkt

De ochtend werd afgerond met een debat tussen de forumleden onderling, en met de zaal. Er was een levendige discussie over de vraag hoe we bedrijven naar Nederland krijgen. Hans de Boer gaf aan dat dit een belangrijk speerpunt voor hem is en dat hij bedrijven uit Londen naar Amsterdam probeert te krijgen. Daarbij wordt hij gehinderd door Nederlandse regels over de hoogte van de bonus, en van de Nederlandse vennootschapsbelasting. Niet iedereen was het eens met de pragmatische benadering van aanpassing aan Angelsaksische voorkeuren. Bonussen stimuleren het eigenbelang, welke captains of industry willen we binnenhalen ? We zijn op zoek naar lange termijn investeerders, die niet voor het snelle geld gaan.
De benadering van Hans de Boer kan ik wel waarderen: een no-nonsense en doelgerichte aanpak, met de bereidheid om compromissen te sluiten en je voorkeuren en overtuigingen te doseren. Dat vinden principieel ingestelde mensen maar niks, en dat bleek dan ook in de discussie.

Film: Ex Machina (2015)

Ex machina is een prima aanvulling op mijn blog over robots en AI. Ik heb deze film met veel plezier bekeken: minimalistisch, mooi gespeeld, en de effecten beperkt tot het hoogst noodzakelijke. De film zit boordevol ideeën en dilemma's zonder dat het verhaal daardoor overbelast wordt, de rust blijft.
Caleb Smith, een jonge en slimme programmeur, wordt door zijn baas Nathan Bateman uitgenodigd om een week op bezoek te komen. Nathan is de schatrijke CEO van de populaire internet zoekmachine BlueBook, maar leeft teruggetrokken in de wildernis. Caleb is niet voor de leut uitgenodigd: Nathan wil dat Caleb een Turingtest doet met zijn nieuwste AI-product: de als vrouw vormgegeven robot Ava.

Caleb accepteert de opdracht en maakt kennis met Ava. Al gauw ontwikkelt zich een emotionele relatie tussen Caleb en Ava, ondanks het scherpe bewustzijn van Caleb dat hij een robot met superieure AI aan het testen is. Behalve zijn gevoelens voor Ava groeit bij Caleb ook de achterdocht. Naarmate de week vordert begint hij steeds meer te vermoeden dat de motieven van Nathan niet geheel zuiver zijn....

In de film komen belangrijke vragen aan de orde, bijvoorbeeld: wat maakt ons als mens uniek ? Is er wel iets ? Kan superieure AI het menszijn evenaren ? Nathan heeft Ava gemaakt in een poging dat te verwerkelijken: hij schept nieuw leven, en vindt zichzelf dan ook een god.
Zijn schepping is in zekere zin ook naar zijn evenbeeld: Nathan is een seks-verslaafde dronkaard die zijn gast willens en wetens bedriegt, en Ava.... Is Ava de onschuldige jonge robot-vrouw die razendsnel haar identiteit ontwikkelt door haar gesprekken met Caleb, of is ze een berekenende femme fatale ?
Je geloof bepaalt hoe je de wereld ziet en waardeert en het geloof van Nathan lijkt alleen door een bepaald soort wetenschap te worden bepaald. Maar ook hij ontkomt niet aan de confrontatie met het eigen leven en de keuzes die je gemaakt hebt. We horen Nathan in een dronken bui de kernfysicus Oppenheimer citeren, en die had het uit de Bhagavat Gita gehaald: the good deeds a man has done before defend him.
Iedereen moet bepalen of hij een goed of een slecht mens geweest is, en het antwoord komt uit je diepste overtuigingen over God, oordeel, en vrijspraak.

Een tweede cluster van vragen gaat over de mogelijkheden van AI. Al snel is het niet alleen Caleb die Ava vragen stelt, maar ook andersom: Ava bevraagt Caleb. En dan gaat het over identiteit en geborgenheid: wie ben ik ? Houd je van me ? Wie bepaalt wat goed voor me is, dat doe ik toch zelf ?
Ik vraag me af of we deze mate van autonomie in AI kunnen realiseren. En als het zou kunnen, of we het dan moeten willen.
AI is en blijft door mensen ontwikkelde programmacode met daarin opgeslagen beslisregels, of ruimte voor het kunstmatig ontwikkelen van beslisregels. Ook die laatste categorie is nog steeds begrensd door de keuzes van de bouwers van AI. Ik geloof dus niet in AI die autonoom een menselijke mate van zelfstandigheid en identiteit ontwikkelt.

Je kunt op allerlei manieren naar deze boeiende film kijken. In Wired staat een mooie recentie die focust op de problematische rol van de vrouwelijke identiteit in de film.
Een andere invalshoek wordt gevormd door de overvloedig aanwezige bijbelse beeldspraak: Nathan was profeet ten tijde van koning David. Caleb verkende met Jozua het beloofde land. Ava is een andere vorm van Eva, onze oermoeder. Er zijn zes sessies tussen Ava en Nathan, zes scheppingsmomenten waarin Ava haar identiteit ontwikkelt.
En dan is er de titel. In de Griekse theaters vond de ontknoping soms plaats door acteurs die als goden uit de hemel neerdaalden met behulp van technische constructies:  theos ek mekhanes. In deze film is er geen Deus meer nodig, ex machina is voldoende, machines volstaan....

TV-serie: The Crown (2016)

Een mooie Netflix serie, die me doet denken aan het populaire Downtown Abbey, maar veel beter is. Het  is een serie met uitersten: veel kijkplezier, maar ook een toenemende emotionele winter. Het wordt kouder en kouder tussen de hoofdpersonen.
Ik heb genoten van de oogstrelende beelden van het hofleven: tot in de details ziet alles er prachtig uit, het lijkt me historisch allemaal heel verantwoord. Er zijn schitterende opnamen van de paleizen en kastelen, de parken, en de landschappen.

De hoofdpersonen: koningin Elizabeth, Churchill, prinses Margaret, en prins Philip

Maar de sterkste beelden zijn de pareltjes van non-verbale communicatie tussen de spelers. Op een aantal momenten hebben die een enorme zeggingskracht. en dat maakt de storytelling dan heel sterk. Momenten die mij zijn bijgebleven: de blikken die Elizabeth en Philip uitwisselen als ze horen dat koning Edward VI overleden is. Of de bijna tastbare spanning tussen Elizabeth en Margaret wanneer er weer eens iets moet worden uitgepraat tussen de beide zusters. En een hele mooi vond ik de verbazing van de oude kasteelheer in Schotland als hij ontdekt dat de koopster van zijn Castle of Meyl, tot wie hij zich aangetrokken lijkt te voelen, de koningin-moeder is. En last but not least de close up scenes van het kroningsritueel: fantastisch.

Het verhaal concentreert zich op de relaties van Elizabeth, vooral die met haar echtgenoot prins Philip, en die met haar zuster Margaret. Die relaties komen onder zware druk te staan wanneer Elizabeth tot vorstin wordt gekroond. Haar plichtsgevoel dwingt haar steeds om te kiezen voor landsbelangen en eeuwenoude tradities.
Prins Philip is voortdurend op zoek naar vernieuwing van de monarchie. Als telg uit  Deense en Griekse koninklijke families heeft hij een andere verhouding met de tradities van het Britse Koninklijke Huis dan Elizabeth. Dat geeft toenemende spanningen. De warme verhouding in het begin verkoelt meer en meer. De wijze waarop ze Philips steeds naar de tweede plaats wijst en inperkt in zijn ambities en daarmee haar huwelijk in de waagschaal stelt is tenenkrommend. Kom op meid, be nice for the boy !

The Crown is aanleiding voor nieuwe analyses van het huwelijk van Elizabeth en Philip

De verhouding met Margaret is een andere. Hier draait het om ambitie en jaloezie.Elizabeth wordt door haar naasten eigenlijk "te licht" gevonden voor het uitoefenen van het koningschap. Vooral Margaret heeft sterke ambities, waar geen ruimte voor is. Daarnaast is haar liefdesrelatie met Peter Townsend een bron van ruzie en onenigheid. Elizabeth heeft te maken met sterke krachten in de regering en in de Church of England die een huwelijk afkeuren en dat plaatst haar in één van die onmogelijke loyaliteitskeuzes: familie of taak en plicht ?

Sutherland werkt aan het portret van de 80-jarige Churchill

Er zit een ruime portie humor in de serie. Ik waarder vooral Winston Churchill, oude brompot, die op schitterende wijze de oude Britse regeer-aristocratie vertegenwoordigt. Het zorgt voor hilarische momenten.
Ook hier is er een scene waar een gevoelig moment prachtig gevangen is in beelden. Wanneer de schilder Sutherland, bezig met een portret van Churchill, hem confronteert met de  schilderijen die Churchill maakte na het overlijden van zijn dochtertje Marigold, zien we het stoere masker wijken: even is hij heel kwetsbaar.

Landelijke Presentdag 2017

Eind januari is het weer tijd voor de landelijke Presentdag in Conferentieoord Landgoed Zonheuvel in Doorn.
Waren we er vorig jaar met zijn vijfen, dit jaar rijd ik er weer in mijn eentje naar toe. Margreet is er al, zij is een dag eerder begonnen met het coördinatorenprogramma.
Ik heb al vaker verteld over de sfeer op de Landelijke Presentdag: Professioneel, gastvrij, en creatief, een heel eigen nestgeur, ik houd er van.

Bij de opening treft me de toespraak van voorzitter Erik Dannenberg. Hij vertelt over zijn ervaring als straatkrantverkoper bij de poort van het Philips Stadion. Daar wordt die dag het najaarscongres gehouden wordt van Divosa, de Vereniging van leidinggevenden in het sociale domein. Erik Dannenberg zal deze dag beginnen als de nieuwe Divosa voorzitter, maar doet eerst wat ervaringen op als dakloze zwerver.

Erik Dannernberg vertelt over zijn ervaring als straatkrantverkoper

Hij vertelt dat hij het meest geraakt werd door de mensen die hem achteloos voorbij liepen, voor wie hij niet meetelde, alleen maar een zwerver was. Dan hoorde hij nog liever dat mensen zijn straatkrant niet wilden kopen, maar hem wel een goede dag toewensten. In die korte ontmoeting zat meer gelijkheid, zo vond hij.

Het grootste deel van de ochtend werd gevuld met de eerste workshopronde. Opnieuw ben ik naar de workshop over Umoja gegaan, het verbinden van de lokale kerk met de lokale buurt. Ik heb er in het verslag van vorig jaar uitvoerig over geschreven. Lokale Afrikaanse kerken zijn er mee begonnen: ter plekke en met alle mensen van de lokale gemeenschap kijken wat je kunt doen om het leven te verbeteren. De dienende kerk, diakonaat in actie.

De christelijke hulpverleningsorganisatie Tear en Stichting Present hebben de handen ineen geslagen om samen het Umoja programma aan de kerken te presenteren.
Derk Tel van de Kandelaarkerk in Amersfoort vertelde over de eerste ervaringen die zij als pilotgemeente hadden opgedaan. Daar was al een werkgroep Open Huis die bezig was te inventariseren hoe de gemeente van de Tabernakelkerk een openhuis gemeenschap voor de buurt kon worden. Ze besloten "niet onmiddellijk in de actie te schieten", maar tijd te nemen voor het opbouwen van een breder draagvlak in de gemeente, en voor het verdiepen van de visie en het onderbouwen ervan met een bijbels fundament. Er zijn gespreksavonden gehouden en er wordt veel bijbelstudie gedaan. De predikant houdt elke twee maanden een "Umoja preek".

Dat lijkt op een degelijke voorbereiding. Ik heb minder gehoord over concrete projecten en resultaten. In Afrika is dat waarschijnlijk directer en materiëler: Er zijn bijvoorbeeld voorzieningen nodig voor schoon drinkwater, of gebouwen voor zorg en onderwijs,
Ik verwacht dat we in Nederland meer te maken krijgen met immateriële nood: eenzaamheid, werkloosheid, of juist burnout door hoge werkdruk en overvolle dagen en weken, steeds maar door. Welke hulp kunnen we als kerk-in-de-buurt bieden, en waar is behoefte aan ? Iemand merkte op, en dat vond ik heel belangrijk: Hoe zet je iemand in zijn kracht en zorg je voor gelijkwaardigheid, en niet voor afhankelijkheid ? Hier valt nog veel te ontdekken.

Na een onderhoudende lunch ben ik huiswaarts gegaan: de muzikale voorbereidingen voor de zondagochtend moesten ook nog gedaan worden. Volgende keer wellicht weer de hele dag.

Trots op het CDA verkiezingscongres

Ik ben niet zo'n congresbezoeker als het om het CDA gaat. Ik zet me, met veel plezier,  in voor de lokale afdeling in onze gemeente, maar mijn zaterdagen in en vooral om het huis zijn me dierbaar. Dat ontspant me en geeft me energie.
Maar afgelopen zaterdagmiddag heb ik er voor gekozen om het landelijke CDA verkiezingscongres te bezoeken. In de nieuwe Midden Nederland Hallen in Barneveld, dus in de buurt. Ik heb er geen spijt van gehad, sterker nog: het heeft me bezield en geïnspireerd, en dat had ik niet verwacht. Ik heb echte democratie in actie gezien.

Speech van Sybrand Buma tijdens het CDA verkiezingscongres

Dat gebeurde vooral bij de behandeling van de amendementen op het landelijke verkiezingsprogramma. Een landelijke werkgroep heeft het concept verkiezingsprogramma gemaakt, met meerdere consultatiemomenten in de regio's, en een CDA1000 dag waarop duizend CDA-ers een dag lang brainstormden over het programma.
Op het concept programma waren honderden wijzigingsvoorstellen binnengekomen: de amendementen. Een aantal ervan zijn gistermiddag aan de aanwezige CDA-leden ter besluitvorming voorgelegd. En daar zag ik echte democratie in actie.

Eén van de amendementen ging over de verhoging van de Defensiebijdrage. Alle CDA-ers vinden dat die omhoog moet, maar de vraag is hoeveel ? De NAVO-norm is 2 % van het BBP. Het Europees gemiddelde ligt rond de 1,5 %, en Nederland zit daar nog weer onder. De programma werkgroep had voorgesteld om te streven naar 1,5 % verhoging. De voorstellers van het amendement wilden klare wijn schenken en kozen niet voor streven naar maar voor een welbepaalde verhoging van 1,5 %. Dat leidde tot een stevige uitwisseling van meningen. Het bestuur wilde voorzichtigheidshalve ruimte laten in de omvang van de verhoogde bijdrage, vanuit de zaal waren er vele reacties waarin werd aangedrongen op duidelijkheid. Het lijkt een subtiel verschil, maar er werd heel verschillend over gedacht. De voorzichtige, pragmatische aanpak, of een radicale en duidelijke stellingname ? De leden hebben het laatste woord..... Er werd gestemd, en de keus viel op duidelijkheid: 1,5 % moest het zijn, zo beslisten 1500 CDA-ers.

Een tweede amendement ging over het voorstel van de programmacommissie om de OV jaarkaart voor studenten te vervangen door een bijdrage voor de reiskosten van huis naar de plaats van onderwijs. Ook hier werd weer fel gedebatteerd, door jong en oud. Opnieuw kozen de 1500 CDA-leden ervoor om een andere koers te varen dan het bestuur: de OV-jaarkaart moet er blijven.

Iedereen praat mee tijdens deze discussies: de landbouwer van de Veluwe, de patriciër uit Friesland, de burgermeester van Den Bosch, de werkende huismoeder uit Assen en de studente uit Leiden. Hier is een dwarsdoorsnede van de Nederlanders aanwezig, en samen besluiten we welke koers we willen varen in dit land.
Zo doen we dat, dit is echte democratie. Het maakte me trots zaterdagmiddag !

Nieuwjaarsreceptie gemeente Epe

Ik kom er graag, op de Nieuwjaarsreceptie van de gemeente Epe. Op de eerste of de tweede maandagmiddag in het nieuwe jaar, om half vijf, vaste prik. Beneden word je bij je binnenkomst welkom geheten en de weg gewezen naar de garderobe en en de plaats van samenkomst. Bovenaan de trap staan de burgermeester en zijn echtgenote gevolgd door de wethouders klaar om je een voorspoedig 2017 toe te wensen.  Daarna loop je langs de Expositieruimte van de Ring en kun je beginnen met het handenschudden en gelukwensen van de vele bezoekers, en natuurlijk wordt er goed voor de inwendige mens gezorgd.

Ik hou van die mengelmoes van volksheid en bevlogenheid. Jong en oud, autochtone Veluwnaren en nieuw-gevestigden, sporters, cultuurliefhebbers, ondernemers, welzijnswerkers, dorps- en buurtvertegenwoordigers, lokale politici, kerken, brandweer en politie, alles loopt door elkaar, begroet oude bekenden, of maakt kennis met een nieuw gezicht.
Er zit energie in dit gezelschap, betrokkenheid op lokaal welzijn , de passie om te knokken voor een zaak waar je in gelooft, waar je tijd in stopt, samen met de anderen van je groep of club, stichting of vereniging. Dat maakt het inspirerend om hier bij te zijn.

De Vrijwilliger van het Jaar en de winnaar van de Sportprijs 2016

Na een poosje houdt burgermeester Hans van der Hoeve zijn Nieuwjaarstoespraak. Hij heeft een ijzersterk begin:
"Mag ik even uw aandacht ? Aandacht is iets bijzonders. Aandacht is een recht van u allemaal. Waarbij ik me afvraag waarom aandacht ontvangen toch zo makkelijk is en geven zo moeilijk. U luistert nu uiteraard naar mijn verhaal, of bent u wellicht meer bezig met waar de hapjes blijven of wie u zo dadelijk nog wil spreken? Het woord aandacht fascineert mij. Aandacht gaat over ‘oplettendheid’, ‘belangstelling’ en ‘luisteren’. Wie niet kan luisteren, kan ook geen aandacht schenken. In 2016 overleed voetballegende Johan Cruijff. Hij zei: Het is het verstandigste om zoveel mogelijk te luisteren, want dat is goed voor je algemene ontwikkeling. Als je er tien procent van leert, dan ben je de anderen al een eind voor. Aandacht is inderdaad eerst luisteren naar de ander. We horen vaak wel de woorden van een ander maar gaan er direct in ons eigen hoofd mee aan de slag. We luisteren  vaak om te reageren of we zitten op het puntje van onze stoel om een advies te geven of oplossing aan te dragen, nog voor de ander klaar is met praten. We luisteren te vaak vanuit onze eigen ervaringen, met onze eigen gedachten en oordelen.”

Punt gemaakt, Hans, goeie ! Daarna volgt een duidelijk verhaal over de stand van zaken in onze gemeente. Not bad: veilig, goedkoop, en met 100 % wildgarantie. 

Als we na de toespraak weer een poosje hebben geborreld en genetwerkt is het de beurt aan wethouder Erik Visser en oud-burgermeeste Eland voor de bekendmaking van de Vrijwilliger van het Jaar. Ook een goede gewoonte: Elk jaar worden drie vrijwilligers in het zonnetje gezet en één ervan mag zich de Vrijwilliger van het Jaar noemen. Hanny Baarspul gaat met de eer strijken: 80+ en nog volop actief in allerlei vormen van welzijnswerk voor ouderen. Bij de SWOE, de Zonnebloem, en de kerk.

Hanny Baarspul is gekozen tot Vrijwilligster van het Jaar

Daarna reikt wethouder Robert Scholten de Sportprijs 2016 uit aan skeeleraar Tiemen van der Kolk. Voor het eerst wordt er ook een Heel-Epe-beweegt prijs toegekend voor maatschappelijk- sportinitiatieven. Deze gaat naar S.V.Wissel voor het organiseren van het landelijke J.P. van de Bent toernooi voor voetballers met een beperking.

Zo hou je een lokale gemeenschap vitaal. Geen vrijwilliger of sporter die vraagt om de prijs. Maar elke winnaar, ieder jaar opnieuw voelt zich - terecht - vereerd met deze hulde in de eigen gemeente.