Training christelijke meditatie

Mediteren heeft lang beelden bij me opgeroepen van in lange oranje gewaden gehulde monniken:  volgelingen van Bhagwan Sri Rajnees. Die zag je in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Niet iets om serieus te nemen, vond ik. Dat is heel langzaam veranderd toen ik ontdekte dat mediteren een rijk ontwikkeld onderdeel is van de christelijke traditie en bedoeld is voor de intieme stille omgang met God: niet spreken maar luisteren, niet het hoofd maar het hart en de ziel.

Vaak gebruiken we kaarsen bij de meditatie

Die bewustwording is geleidelijk verlopen. Mijn gewoonte om de dag te beginnen met een stiltemoment waarin ik een stukje bijbel lees en dat overdenk heeft daarbij een belangrijke rol gespeeld. Zo'n dagelijkse gewoonte kent periodes van bloei, maar ook van dorheid. Ik kwam de verhalen van de woestijnvaders op het spoor: kluizenaars die in de eerste eeuwen van het christendom in de eenzaamheid van de woestijn dichter bij God probeerden te komen. Hun ervaringen van dorheid vond ik heel herkenbaar, en hun adviezen aan hun jonge leerlingen boeiden me.
Mijn geregeld verblijf in abdij Tongerlo heeft ook een belangrijke bijdrage geleverd aan mijn toenemende waardering voor meditatie. Het ochtendgebed in de abdij kent een lang stiltemoment na de lezingen. Maar gaandeweg - en dat is een proces van jaren geweest - leerde ik met die stilte om te gaan en die vruchtbaar te maken.

Muziek maken in de abdijkerk in Tongerlo is ook verstillend

En dan was er tot slot de stilteretraite in de Oude Abdij bij Gent van eind vorig jaar waar ik een week lang in rust en in stilte heb gemediteerd onder leiding van pater Wauthier.
Begin dit jaar las ik de advertentie: de PKN (Protestantse Kerk van Nederland) organiseert een training Begeleiding van meditatie. Mijn besluit was snel genomen: hier ga ik aan meedoen: zes dinsdagen intensief aan de slag met mediteren en hoe je een meditatiegroep kunt begeleiden.
Inmiddels is de cursus voorbij en resteert er nog een terugkomdag in oktober om ervaringen uit te wisselen.

Ik vind het niet gemakkelijk om te verwoorden wat ik geleerd heb en wat de cursus met mij gedaan heeft. Ik heb een heel sterk besef dat ik onder leiding van twee ervaren trainers - Antoinette van Gurp en Jos de Heer -  heb mogen kennismaken met een wereld die ik nog amper kende, en waarin ik nu een paar aarzelende stappen heb gezet. Deze training gaat over heel andere zaken dan de professionele trainingen die ik beroepsmatig volg. Die zijn voor zover ze vakinhoudelijk zijn technisch en rationeel, echt "hoofdwerk". Als het trainingen van vaardigheden zijn gaat het dieper en komt het dichter bij wie ik zelf ben, bij het hart.
Deze meditatietraining gaat veel verder: ze plaatst me tegenover God en vraagt me om mijn natuurlijke houding van waarnemen, interpreteren, me een mening vormen, of te verklaren te verlaten en alleen maar stil te zijn en te luisteren naar de stem van God. En dat kan een diep zwijgen zijn.
Ik heb geleerd te letten op mijn lichaamstaal: waar zit er spanning in mijn lijf ? Kan ik me ontspannen ? Hoe is mijn ademhaling ? God schiep me door me de levensadem te geven, en Hij is bij mij, in mijn hart, als Geest, adem van God. Wat gebeurt er met me als ik me concentreer op mijn ademhaling en die tot rust breng, en niets doe dan dat alleen ?

Als je het niet gewend ben dan is tien minuten lang stil zijn confronterend. Als anderen zeggen dat ze dan zichzelf tegenkomen geloof ik dat direct. Bij mij roept het o.a. de reactie op "Is dit geen nutteloze tijd, ik doe niks en er gebeurt niks. Dat luisteren naar God in de stilte is vast goed, maar niet voor mij". Dat stil worden vraagt veel, heel veel discipline en een bereidwilligheid om je over te geven zonder dat je weet wat je er voor terugkrijgt. Ik heb ervaren hoe gauw mijn gedachten afdwalen naar van alles en nog wat. En dan ben ik niet meer stil en aandachtig, maar zit toch weer na te denken over het een of ander.
Het is dan wel goed om te horen dat alle cursisten en ook de trainers dit ook meemaken en dat het  oefening vereist. Kijk, dat herken ik dan wel weer: als ik muziek maak moet ik ook eindeloos oefenen om vooruit te komen.

De meditatietraining bestaat uit twee belangrijke thema's die elke dinsdag terugkomen: het mediteren zelf, en het opzetten van een werkplan voor een meditatiecursus die je zelf aan een groep zou willen geven. Ter ondersteuning van dat alles krijgen we een cursusmap van zestig pagina's met daarin van allerlei informatie over meditatie, goed en breed samengesteld.

Het mediteren oefenen we het door het gewoon te doen: learning by doing. In de kapel van Nieuw Hydepark waar de cursus gegeven word gaan we in een kring zitten, sommigen op een stoel, anderen op een gebedskrukje. Eén van ons is meditatieleider en geeft aan hoe de meditatie zal verlopen. Op het basispatroon van tot stilte komen en luisteren naar Gods stem zijn allerlei variaties mogelijk. Soms luisterden we naar muziek. Vaak was er een bijbellezing - een lectio divina - maar ook moeten we af en toe een eigen woord of kort zinnetje kiezen om over te mediteren. Meestal beginnen we met aandacht voor het lichaam en/of de ademhaling om eerst daar rust te brengen. Het hart van elke meditatie zijn de tien of vijftien minuten stilte, meestal ingeleid door de teksten of woorden. Er brandt altijd wel een kaars, en soms doen we iets met waxinelichtjes om de kaars heen. Tot slot geeft de meditatieleider aan dat de stilte voorbij is en kan iedereen in stilte de kring verlaten. Het geheel duurt een halfuurtje.

Een andere kopie van deze icoon staat in de kapel van Nieuw Hydepark

Elke dinsdag hebben we drie, soms vier meditaties gedaan. Ook de cursusleiders hebben meditaties begeleid, bijvoorbeeld een icoon-meditatie. Na afloop van onze eigen meditaties hebben we die steeds besproken. De reacties en de tips van de anderen zijn voor mij van grote waarde geweest. Ik heb er veel van geleerd. Mediteren is heel persoonlijk en je kiest vormen die uitdrukking geven aan jouw omgang met God. Ik heb gemerkt dat de inrichting van de meditatie, zoals voorbereid en uitgevoerd door de meditatieleider, heel verschillende reacties oproept. Zo was mijn meditatie voor de één te vol met woorden, terwijl een ander het heel prettig vond. En ik had mezelf voorgenomen om een heel kale en basic meditatie te doen, met weinig gepraat van mijzelf....
Het werkplan voor een meditatiecursus hebben we individueel stap voor stap opgebouwd. Ook daarin zijn er weer interessante verschillen in de details. Mijn werkplan beschrijft een meditatiecursus van vier bijeenkomsten van drie kwartier die ik graag wil gaan geven in de Grote Kerk in Epe. Inhoudelijk is het een lectio divina georiënteerde meditatie: de meditaties gaan steeds over een bijbeltekst.
Ik heb het plan in april voorgelegd aan de Raad van Kerken in Epe, en die hebben dadelijk hun goedkeuring er aan gegeven. Ds. van de Wetering en ik gaan proberen om de meditatieavonden in oktober te houden.

Boek: De advocaat van Holland ( Nicolaas Matsier, 2019)

Zinderende tijden waren het, die beginjaren van de zeventiende eeuw. Het twaalfjarig bestand zorgde voor een pauze in de uitputtende oorlog tussen het Spaanse rijk en de  Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Maar de meningen over de wenselijkheid van deze adempauze waren zeer verdeeld: De plattelandsbevolking in de oostelijk gelegen provincies juichten  het toe: zij waren vaak het slachtoffer van de rondtrekkende en plunderende legers. De kooplieden in Holland en Zeeland zagen economisch voordeel in het verschiet wanneer de handel zou gaan aantrekken. Maar orthodoxe Calvinisten waren faliekant tegen: de dreiging van het Roomse Spanje  zou alleen maar groter worden. En prins Maurits, de bevelhebber van de strijdkrachten van de Republiek, wist maar al te goed dat zijn machtspositie sterker was ten tijde van oorlog.
Dit was het speelveld waarin Raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, de machtigste man van de Republiek, op zijn ondergang afkoerste.

Buste van van Oldenbarneveld

Nicolaas Matsier heeft een boeiende roman geschreven over de laatste maanden van Johan van Oldenbarnevelt. Die is dan in gevangenschap en in afwachting van zijn berechting, op last van prins Maurits en de Staten Generaal.
Matsier heeft een bijzondere compositie voor zijn roman gekozen: Hij is in het hoofd van van Oldenbarnevelt gaan zitten en vertelt over het eenzame verblijf in een bovenvertrek op het Binnenhof, waar hij samen met zijn huisknecht Jan Francken de tijd moet zien te doden. Matsier laat van Oldenbarneveld terugblikken op de hoogte- en dieptepunten van zijn leven, en op die wijze leren we hem van nabij kennen.... zoals Matsier zich dat voorstelt.
De roman vertelt dus een bekend verhaal. In de recente biografie van Ben Knapen kun je alles al lezen en nog veel meer dat Matsier niet noemt, en ook niet kan noemen omdat dit een roman is over hoe van Oldenbarneveld zijn laatste maanden beleefd zou kunnen hebben.

Het kostte me enkele tientallen bladzijden om de aanpak van Matsier te gaan waarderen: ik vond het aanvankelijk tè bedacht en te oppervlakkig. Gaandeweg begon het me te boeien, en eerlijk is eerlijk: het boek leest als een trein: je proeft de kou, de verveling, de oplopende irritatie, en je voelt hoe de starre van Oldenbarnevelt afkoerst op zijn ondergang.

De executie van van Oldenbarnevelt op het Binnenhof

Enkele dingen heb ik gemist.Sommige historici zijn van mening dat Maurits het liefst gratie wilde schenken aan van Oldenbarnevelt, maar die weigerde schuld te bekennen. Van Oldenbarnevelt vond dat zijn proces niet rechtsgeldig was en verwachtte daarom vrijspraak. In de korte tijd tussen het uitspreken van zijn doodvonnis en de voltrekking ervan heeft van Oldenbarneveld zijn rotsvaste overtuiging van onschuld niet losgelaten.
Een ander karig belicht facet is het geloofsleven van van Oldenbarnevelt. Matsier citeert meerdere keren de familiespreuk nil scire tutissima fides (niets weten is de veiligste waarborg) en maakt van van Oldenbarneveld een wel heel vrijzinnig christen, haast een agnost. Dat is geoorloofd in een roman, maar het is niet mijn beeld van de gelovige van Oldenbarneveld: een verdraagzame remonstrant die weinig affiniteit had met Calvinistische stijlheid en onafhankelijkheidszin.

Een nieuwe kans voor kernenergie ?!

Onlangs stond er een lezenswaardig interview met "techniekfilosoof" Behnam Taebi in Trouw. Hij pleitte er voor om op nationaal niveau een goed gesprek te gaan hebben over de pro's en contra's van kernenergie, groene energie, en fossiele energie.
Dat deed me denken aan de thorium reactor waarover  ik enkele jaren geleden voor het eerst las. Het is een techniek waarbij thorium als brandstof gebruikt wordt, opgelost in gesmolten zout.
In de jaren '60 is in het Oak Ridge National Laboratory (ORNL) een werkende thorium reactor gebouwd. Omdat de technologie van de uranium reactor inmiddels betrouwbaar en beheersbaar geworden was, en omdat met deze laatste technologie ook gemakkelijker hoog verrijkt uranium voor kernwapens kon worden gemaakt werd het onderzoeksprogramma voor de thoriumreactor stilgelegd.

Oktober 1967: ORNL-directeur Alvin Weinberg meldt dat de thoriumreactor 6000 uren gedraaid heeft

Recentelijk zijn in een aantal landen onderzoeksprogramma's opgestart om de thoriumreactor verder te ontwikkelen en geschikt te maken voor grootschalige commerciële toepassing. Met name India, dat grote voorraden thorium in de bodem heeft, en China spenderen hier grote bedragen aan.
Ook in Nederland is het onderzoek van de thoriumreactor weer opgepakt. In Delft werkt een research groep onder leiding van professor Jan Leen Kloosterman aan een verbeterde thorium reactor.

De voorstanders van energie opwekking met thorium reactors bepleiten de toepassing van een mix van groene energie (wind en zon) en energie uit thorium reactors.
Maar waarom is zo'n thorium reactor veiliger dan de kerncentrales die we nu overal aan het sluiten zijn ?
Op die vraag zijn een aantal goede antwoorden te geven:

• bij de opwekking van kernenergie komt geen CO2 vrij. 
• de reactor is veel veiliger omdat de dynamica van het proces heel anders is dan in de uranium reactors. Het thorium is opgelost in zout en deze mix stroomt. Een op hol slaand kernsplitsingsproces zorgt voor expansie van de thorium-zout mix en dat werkt remmend. Ook kan, ingeval van een escalerend proces, het zout snel worden afgevoerd naar lager gelegen opslagtanks. Ook dat werkt  remmend op het kernsplitsingsproces.
• Er wordt veel minder radioactief afval geproduceerd. 
• De techniek kan geschikt worden gemaakt om kernafval met een langdurig hoog stralingsniveau als brandstof te gebruiken. Deze worden omgezet in  nieuwe afvalprodukten die veel korter veilig gesteld hoeven te worden.
• Het is nagenoeg onmogelijk om hoog verrijkt uranium voor kernwapens te produceren met de thorium reactor. Ook de kans op diefstal van hoog verrijkt uranium is gering omdat het is opgelost in zeer agressief zout en er ook extreem hoge gammastraling vrij komt in de reactor.

Maar dan nu de bezwaren en de tegenwerpingen. En die zijn eveneens fors:

• De thoriumreactor is nog lang niet productie-klaar. Dat heeft te maken met grote technische uitdagingen. Het proces verloopt onder extreme omstandigheden: er is een temperatuur  van 650 graden Celsius nodig, er wordt gebruik gemaakt van agressieve zouten en er wordt intense gammastraling geproduceerd. Dit alles stelt de hoogste eisen aan de te gebruiken materialen.
• Een Chinees onderzoeksteam besprak deze uitdaging met de researchgroep in Delft. Er zijn nu nog geen garanties af te geven dat een reactor 20 jaren lang veilig kan functioneren. Een advies om dan na 7-8 jaren de gehele installatie te vervangen leidt tot een economisch probleem: zoiets is onbetaalbaar.
• Op de Thorium-pagina van de organisatie Wise - die zich ten doel heeft gesteld de wereld vrij te maken van kernenergie, dat dan wel weer - wordt gemeld dat het maar zeer de vraag is of thoriumreactoren bijdragen aan non-proliferatie. In een artikel in Nature getiteld Thorium fuel has risks wordt duidelijk gemaakt dat het kernsplitsingsproces in de thoriumreactor geschikt kan worden gemaakt voor de produktie van proactinium 233. Dat vervalt binnen enkele maanden tot uranium 233, waarmee kernwapens gemaakt kunnen worden. Ook in dit artikel wordt hier op gewezen
• Oud-hoogleraar Wim Turkenburg, ook wel "de energieprofessor" genoemd, wijst op een timing probleem: het zal vermoedelijk tientallen jaren gaan duren voordat de thoriumreactor breed inzetbaar is. Maar ruim voor die tijd moeten we de CO2 uitstoot al hebben ingeperkt tot de afgesproken niveaus. De technologie komt dus te laat.

Mijn conclusie is: Jammer, maar dit gaat niet lukken. De bezwaren zijn dusdanig groot dat de publieke opinie niet overtuigd zal worden van het nut, en de politici zullen zich wel tien keer bedenken voordat ze politieke zelfmoord plegen door te pleiten voor "kernenergie nieuwe stijl".  Heeft het dan nut om kleinschalige onderzoeksprogramma's uit te voeren ? Dat lijkt mij van niet....

Aswoensdag - het begint

Afgelopen woensdag is de Veertigdagentijd begonnen. Ik ben op Twitter eens rond gaan kijken wat er te vinden is over Aswoensdag. Dat levert een aantal humoristische, inspirerende, en ontroerende plaatjes op. Een collage !

Pastoor Johan Goris verbrandt palmtakjes tot as.

Een rel in Utah omdat de juffrouw hem dwingt het askruisje weg te poetsen.....

.@Chicago_Police Chaiplan Fr. Dan Brandt distributed ashes today to about 150 CPD officers and staff.

Alexandria Ocasio-Cortez , Democrat Congress woman

First stanzas of "Ash Wednesday", T.S.Eliot,
his famous "conversion poem"

Patrick Grady, MP: I think the priests @WestminsterCath 
enjoy having a wide canvass to work with... 

Mooie poster van Hilda Barhoum, Formatrice-Église Catholique Paris. 

Bijbelverhalen vertellen

Pas een paar dagen van te voren las ik over de workshop Bijbelverhalen vertellen van de Vertelacademie: op zaterdag 9 februari in Zwolle. Dicht in de buurt, en nog een vrije agenda. Ik heb me meteen opgegeven en kreeg snel bericht dat ik mee kon doen.

Na mijn basistraining in 2015 in Zwolle en de training voor gevorderden in 2016 in Utrecht en enkele optredens op de Open Podiumavonden op de Verhalenboot in Zwolle is het heel stil geworden met mijn verhalen. Andere prioriteiten, een volle agenda, maar toch ook heel simpel: verhalen vertellen vind ik confronterend: Ik deel mijn emoties met het publiek en laat ze in mijn ziel kijken en dat kan me dan te dichtbij komen.

Maar het begint weer te kriebelen. Langzaam maar zeker is vorig jaar het plan in me gaan groeien om bijbelverhalen voor volwassenen te gaan vertellen, in public space, en niet meer binnen veilige kerkmuren. Deze workshop zou wel eens de duw kunnen worden om op gang te komen.....

Vertelfestival bij de Verhalenboot in Zwolle

De workshop wordt gegeven in het Oude Provinciehuis in het centrum van Zwolle. We zijn met elf cursisten: negen vrouwen en twee mannen. Peterine Kooijmans is onze docente.

We beginnen de dag met het voorstelrondje en dat moet wel creatief zijn natuurlijk, dit is een workshop vertellen hè ! We moeten uit op de grond liggende fotokaartjes een keus maken en vertellen wat we zien in het kaartje. Ik heb een sleutelbos gekozen en vertel: We zijn allemaal op zoek naar geluk, naar de kamer van geluk, maar de deur lijkt vaak op slot. Bijbelverhalen zijn zulke goede  sleutels om die kamer van geluk te kunnen openen.  

We doen het theorieblok aan het begin. We hoeven het niet meer te hebben over verteltechniek, dat is in de basistraining aan de orde geweest. Het gaat vandaag over hoe je je verhoudt tot de teksten.  We bespreken stukken uit het boek Het hart van het christendom van Marcus Borg. Als ik het goed begrijp onderscheidt hij drie manieren van bijbellezen: de letterlijk-historische, de sacramentele, en de metaforische. Ik krijg de indruk dat zijn visie ingekleurd wordt door meningen als "de traditie legt je aan banden" en "dat hoeven we nu allemaal niet meer te geloven".  OK, ik neem de waardevolle suggesties mee en laat de zuurtjes liggen. Over metaforisch bijbellezen wil ik nog wel eens meer te weten komen. En Peterine heeft een punt wanneer ze opmerkt dat we als bijbelverhaalvertellers ons niet moeten verliezen in leerstellige discussies.

Het oude Provinciehuis in het centrum van Zwolle

We gaan naar de praktijk. We lezen het verhaal van de overspelige vrouw in Johannes 8. Daarna moeten we een korte samenvatting maken, daar één zin uit kiezen, en uit die zin één woord. Het sleutelwoord ! 

Een workshop vertellen kan niet zonder beweging. De volgende oefening noem ik vaak "verbeeldend wandelen": we lopen kriskras door elkaar en moeten steeds een minuut met onze verbeelding onze kamer omtoveren in een bos, een museum, of een strand. In beweging komen doet me altijd goed, en het is zeker bevorderlijk voor mijn fantasie.

De volgende stap is het verzinnen en uitbeelden van tableaux vivants, een levend groepsstandbeeld zal ik maar zeggen. Dat heb ik nog nooit eerder gedaan. Het blijkt goed te werken: In een klein groepje zijn we intensief bezig met hoe we de overspelige vrouw, de Farizeeërs, en Jezus uitbeelden. Het moet steeds onder tijdsdruk worden bedacht, en toch, of juist daardoor, komen we snel tot goede ideeën over het beeld dat we willen oproepen en de emoties die we willen laten zien. We doen het meerdere keren, en bespreken elk tableau vivant met de hele groep. Leerzaam !

De workshop wordt afgerond met het echte werk: elk van ons krijgt twee minuten om een deel van het verhaal te vertellen, naar eigen keus. We moeten het binnen zeven minuten voorbereiden..... Ik kies voor het perspectief van de Farizeeër. Vanaf de eerste lezing van het verhaal in de ochtend heeft me dat bezig gehouden: Wat gebeurde er met die mannen ? Was het een diep inzicht, doorleefd schuldbesef ? Of was oppervlakkige schaamte, en imago-bescherming ? Ik heb geprobeerd dat in mijn vertelfragment uit te drukken. En, het meest belangrijk: wat doet het me goed om weer eens te vertellen.

Passion-Epe 2019: share your talents !

Goed nieuws, mensen ! Groen licht voor de Passion-Epe 2019, opnieuw in de Grote Kerk, op donderdag 18 april. Evenals vorig jaar is er eerst de Witte Donderdag Avondmaalsviering.

Afgelopen dinsdag zijn Wouter Kamp en ik bij de Raad van Kerken - Epe geweest om de plannen te bespreken. We zijn het snel en goed eens geworden. We gaan weer te werk op dezelfde manier als vorig jaar:

• de Raad van Kerken is opdrachtgever en eindverantwoordelijke
• de werkgroep Passion-Epe is verantwoordelijk voor alle uitvoerende taken.

Ik ben heel tevreden met deze aanpak. De Raad van Kerken is wat mij betreft een waardevol platform voor de dorps-presentatie van missionaire en diakonale activiteiten. Waarom zouden we de mensen vermoeien met onze onderlinge kerkelijke verschillen ? Ik denk aan de marketing slogan Intel Inside op de laptop: dan weet je welke rekenkracht er in je computer zit. RvK inside gaat wat mij betreft net zoiets oproepen: Aha, iets goeds van de Eper kerken !


Hekwerkbanner van de Passion-Epe 2018 bij de Grote Kerk

Om het tot een geweldige avond te maken hebben we jouw talenten nodig ! Er zijn allerlei grote en kleine taken te vervullen, dus laat iets van je horen. Ik noem een paar zaken waar speciale talenten voor nodig zijn:

• Wie is er goed in lichtshow ontwerp ? Het afgelopen jaar hadden we al een prachtig verlichte kerk dankzij een eenvoudige set kleurenspots. Daar valt meer uit te halen !
• Wie heeft er akoestisch inzicht in de galm-effecten van de Grote Kerk ? De verstaanbaarheid van de songs liet vorig jaar te wensen over. Dat effect is niet overal even sterk of zwak. Directe en indirecte gereflecteerde geluidsgolven vermengen zich en dat vermindert de verstaanbaarheid van de liedteksten.

De fraai verlichte kerk tijdens de uitzending van de Passion

• Wie wil de werkgroep versterken ? We hebben nog twee vrijwilligers nodig om de taken goed te kunnen verdelen. Elk werkgroeplid wordt verantwoordelijk voor een taakgebied, zoals PR, Techniek, Gebed, Financiën.
• En last but not least: de kerkinrichting en crowd logistics. Sommige bezoekers zitten graag op de grond of op kussens, maar worden liever niet koud. En anderen geven de voorkeur aan een stoel. Hoe combineren we dat handig ? En dan moet het ook nog eens snel op te zetten zijn want we hebben een halfuur na afloop van de Avondmaalsdienst....

Elk talent is welkom dus ! egbertdijkgraaf@gmail.com en woutermichielkamp@gmail.com

Landelijke Presentdag 2019

Afgelopen zaterdag was het weer zover: Op naar landgoed Zonheuvel bij Doorn voor het bezoeken van de landelijke Presentdag.
We zijn deze keer met een stevige afvaardiging: met zijn vijfen maar liefst ! Dat zorgt voor positieve energie: het delen van de verhalen, de ervaringen, en de do's en dont's gaat zoveel beter als je met een groep bent. We gaan dan ook met een welgedaan gevoel weer huiswaarts op het eind van de middag.

Daar zitten we dan: Henny, Arnolde, Margreet, Egbert, en Richard

Voorzitter Erik Dannenberg opent de dag. Hij wijst op een opvallende opdracht in het Oude Testament: Oogst niet tot de rand van je akker, maar laat dat staan voor de armen, de weduwen, en de wezen.... En als we dat in ons eigen leven toepassen dan betekent dat niet dat wij grootmoedig delen van ons bezit. Integendeel: Alles is van God, en God komt op voor het recht van de armen. Goed om zo kernachtig bij social justice bepaald te worden aan het begin van de dag.
Daarna zingt Roos van Luijtelaar van de band TeenZ uit Apeldoorn Hou me vast, geschreven voor Serious Request 2017. Wat een jong talent !

Voordat we naar onze eerste workshops gaan is er koffie. Dat is goed geregeld: de Presentdagen van de beginjaren waren nog wel eens veel te vol. Daardoor kwam je niet toe aan het zo belangrijke bijpraten met oude bekenden en het ontmoeten van nieuwe. De laatste jaren is er gelukkig ruimschoots gelegenheid om te netwerken.

Mijn eerste workshop gaat over Present en bedrijven. Het blijkt een schot in de roos: workshopleider Harry van Wieren, Present regiocoördinator voor NO-Nederland blijkt te beschikken over een flinke stapel goede tips en best practices.
Een paar voorbeelden:
- Je hoeft geen Calimero gedrag te tonen wanneer je op bezoek gaat bij bedrijven. Pak liever de rol van sociaal ondernemer: je vertegenwoordigt Stichting Present, een landelijke organisatie die tienduizenden vrijwilligers inschakelt in grootschalige en kleine sociale verbeteringstrajecten. Present kan een bedrijf naamsbekendheid verschaffen in de social media, en dat is van belang voor het imago
- Wat bied je aan ? Harry gebruikt drie producten:

• Projecten: standaard Present
• Projecten-Plus: een project met begeleiding van een coach die feedback geeft op aanpak en teamcultuur
• partnerships: een vaste relatie inclusief financiële afspraken

- Wees niet bescheiden over de kosten, noem die gewoon. Een indicatie: 500 euro per project of 60 euro per deelnemend teamlid.

- Present Gouda heeft de Present bedrijvenbox ontwikkeld: een cadeautje om achter te laten bij het bedrijf dat je bezoekt. Het is gevuld met een paar werkhandschoenen en flyers over Present.

Een gave goodie: De Present bedrijvenbox ontwikkeld door Present-Gouda

's Middags ga ik naar de workshop over gratis online tools. De meeste ken ik al zodat ik hier minder nieuws hoor. Genoemd worden o.a.:

• WeTransfer: voor het versturen van grote bestanden
• Trello: voor projectmanagement
• Evernote: een handig notitieboek en bewaarplek voor allerhande informatie
• Lastpass: voor het veilig bewaren van je wachtwoorden
• Kahoot en Mentimeter: voor snelle smartphone enquetes tijdens een presentatie
• Google Alerts: voor het ontvangen van een signaal van informatie die je interesseert

Na de tweede workshop volgt de Scanshow van Rob Zigter en Jan Mik. In een muzikaal en cabaretesk programma leren we vier werkstijlen kennen, losjes gebaseerd op de kleurentypologie van de Caluwé. Door het invullen van een vragenlijst ontdek je je eigen sterktes. Humoristisch én leerzaam.

De middag eindigt met het afscheid van Tiemen Zeldenrust, die na acht jaren directeurschap Present verlaat. Zijn opvolger, Pieter Cnossen wordt welkom geheten.